โอวาทพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า
ที่หลวงพ่อกัณหา สุขกาโม เมตตาให้นำมาบรรยาย
บรรยายธรรมโดย พระมหาอนุชน สาสนกิตติ (ป.ธ.๙, ดร.)


ณ  วัดป่าทรัพย์ทวีธรรมาราม อำเภอวังน้ำเขียว จังหวัดนครราชสีมา
เรื่อง พุทธะที่แท้จริง ตอนที่ ๓๘ สุขภาพกายเราก็จะดีสุขภาพจิตเราก็จะดี เพราะเรามีความสุขในการทำงาน มีความสุขในการปฏิบัติธรรม

(บางส่วนจากโอวาทพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า)

คำเทศนา วันเสาร์ที่ ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๗

วันนี้คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล นครราชสีมา จำนวน 150 คน ได้มาเข้าอบรมปฏิบัติธรรมถึงวันที่ 30 มิถุนายน เพื่อเป็นหลักการหลักวิชาการ เพื่อความรู้ความเข้าใจไปใช้ไปปฏิบัติ ทุกคนที่เกิดมามีร่างกายเป็นมนุษย์ ประกอบด้วยอุปกรณ์ 32 อย่าง เกิดจากธาตุดินน้ำไฟลมอากาศธาตุ แบ่งเป็นหมวดหมู่ดังต่อไปนี้

๑. ธาตุดิน คือ อาการ ๒๐ อย่างได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง, เนื้อ เอ็น กระดูก ไขกระดูก ม้าม, หัวใจ ตับ พังผืด ไต ปอด, ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อาหารใหม่ อาหารเก่า (อุจจาระ) มันสมอง

๒. ธาตุน้ำ คือ อาการ ๑๒ อย่างได้แก่ ดี เสลด หนอง เลือด เหงื่อ มันขัน, น้ำตา มันเหลว น้ำลาย น้ำมูก ไขข้อ ปัสสาวะ

ส่วนภายในร่างกายยังมีธาตุอีก ๒ ลักษณะ (รวมเป็นอาการ ๑๐ อย่าง) คือ

๓. ธาตุไฟ คือ ไออุ่น ไฟทำให้เสื่อมโทรม ไฟแผดเผา และไฟ ที่ย่อยอาหาร

๔. ธาตุลม คือ ลมพัดขึ้นเบื้องบน ลมพัดลงเบื้องต่ำ ลมในท้อง ลมในลำไส้ ลมพัดไปตามอวัยวะน้อยใหญ่ และลมหายใจ (อาการ ๖)

การเรียนการศึกษาของมนุษย์ตั้งแต่โบราณกาลมีถึง 18 ศาสตร์ ซึ่งเป็นวิชาที่เจ้าฟ้าพระราชามหากษัตริย์ในสมัยอดีตส่งบุตรหลานไปศึกษาเป็นประจำ ถ้าจะเทียบกับปัจจุบันนี้ คงเป็นวิชาเหล่านี้ คือ  1. ยุทธศาสตร์ วิชาการรบ   2. รัฐศาสตร์ การปกครอง  3. นิติศาสตร์ กฎหมาย จารีตประเพณี  4. พาณิชยศาสตร์ การค้าขาย  5. อักษรศาสตร์ วรรณคดี   6. นิรุกติศาสตร์ ภาษาของตนเองและภาษาต่างประเทศ  7. คณิตศาสตร์ การคำนวณ  8. ดาราศาสตร์ ศึกษาเกี่ยวกับดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ดวงดาวในจักรวาล  9. โหราศาสตร์ พยากรณ์เหตุการณ์ต่างๆ  10. ภูมิศาสตร์ ดูพื้นที่ แผนที่ของสถานที่ต่างๆ 11. เวชศาสตร์ การพยาบาลรักษาคนป่วย 12. ตรรกศาสตร์ ว่าด้วยเหตุผล  13. สัตวศาสตร์ ดูลักษณะสัตว์ รู้จักเสียงและอาการของสัตว์  14. วิศวกรรมศาสตร์ ช่างกล  15. ปรัชญา-ศาสนศาสตร์ วิชาการด้านแนวความคิดและศาสนาต่างๆ 16. นโยบายศาสตร์ ชั้นเชิงในการเจรจา วางแผน หรือตำรับพิชัยสงคราม 17. นาฏศาสตร์ ดนตรี นาฎศิลป์  18. ฉันทศาสตร์ การแต่งกาพย์ กลอน โคลง

การเรียนการศึกษาเพื่อให้เรารู้เราเข้าใจในเรื่องเหตุเรื่องปัจจัย เพราะสิ่งทั้งหลายทั้งปวงนั้นอยู่ที่เหตุอยู่ที่ปัจจัย เพราะสิ่งเหล่านี้มีเหตุมีปัจจัยเสี่ยงต่อไปถึงมีได้ การเรียนการศึกษาของมนุษย์ ถึงมีตั้งแต่แรกเกิด ที่เราทุกคนได้เรียนรู้จากพ่อจากแม่ ได้รับดีเอ็นเอจากพ่อจากแม่ ทั้งกายทั้งวาจาทั้งกิริยามารยาทตลอดถึงอาชีพ ได้มาจากพ่อจากแม่ การเรียนการศึกษาจึงเป็นพุทธะ พุทธะแปลว่ารู้แปลว่าเข้าใจ เราจึงต้องมีพุทธะในเรื่องจิตเรื่องใจ มีพุทธะในเรื่องกายวาจากิริยามารยาทตลอดถึงอาชีพ ต้องให้มีพุทธะ ความรู้ถึงจะคู่การประพฤติการปฏิบัติ การเรียนการศึกษานี้ถึงเป็นสิ่งที่สำคัญ เราต้องก้าวไปด้วยความรู้ความเข้าใจ แล้วเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติในปัจจุบันในชีวิตประจำวัน ที่จะต้องมีพุทธะในเรื่องจิตเรื่องใจในกายวาจากิริยามารยาทตลอดถึงอาชีพ เราเรียนเอาศึกษาตั้งแต่อนุบาลจนถึงปริญญาเอก เป้าหมายของการเรียนการศึกษาก็เพื่อเข้าถึงพุทธะคือตัวผู้รู้ จึงต้องเข้าใจแล้วเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติในปัจจุบันในชีวิตประจำวัน ถ้าไม่อย่างนั้นพวกเราทั้งหลายก็จะพากันเป็นได้แต่เพียงคน คำว่าคนแปลความหมายก็คือผู้มีความเห็นไม่ถูกต้องเข้าใจไม่ถูกต้องปฏิบัติไม่ถูกต้อง ทำทั้งผิดทั้งถูกทั้งดีทั้งชั่ว จึงได้เรียกว่าคน ถึงมีร่างกายเป็นมนุษย์ ถ้าเราไม่รู้ไม่เข้าใจไม่เข้าสู่ภาคปฏิบัติที่เป็นพุทธะทางจิตใจทางกายวาจากิริยามารยาทตลอดถึงอาชีพ เราก็จะเป็นได้แต่เพียงคน ท่านพุทธทาสภิกขุ แห่งสวนโมกขพลาราม จังหวัดสุราษฎร์ธานี ผู้เป็นปราชญ์บัณฑิตของโลกจึงได้ประพันธ์ออกจากใจออกจากมรรคผลพระนิพพานว่า เราจะเป็นมนุษย์ได้เพราะใจสูง… คือเราจะเป็นมนุษย์ได้เพราะสัมมาทิฏฐิมีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้อง

เรามาร่วมรวมกันสมัครสมานสามัคคีกันมาประพฤติมาปฏิบัติธรรม เพื่อเราจะได้มีหลักการ มาอ่านออกเขียนได้เข้าใจแล้วเอาไปปฏิบัติได้ทุกคนทุกแห่ง มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ มีเวลาจำกัด ให้ทุกคนเข้าสู่ภาพประพฤติภาคปฏิบัติ ให้ตั้งใจฟังตั้งใจปฏิบัติ เราได้มีการเรียนการศึกษาอยู่ในบ้านอยู่ในสังคมในสิ่งแวดล้อมที่เป็นครอบครัว ที่เป็นสถานที่เรียนที่ศึกษา เป็นสถานที่ทำงาน เรามาประพฤติมาปฏิบัติเข้าสู่การประพฤติการปฏิบัติ การประพฤติที่เราธรรมนำชีวิต  เอาเวลานำชีวิต เอากฎหมายบ้านเมืองนำชีวิต รวมความแล้วก็คือเอาความรู้ความเข้าใจที่เป็นพุทธะนำชีวิต คำว่าพุทธะคือยกเลิกจากไสยศาสตร์ เพราะไสยศาสตร์ไม่ใช่พุทธะ  ไสยศาสตร์ยังเป็นตัวเป็นตนยังเป็นอวิชชาเป็นความหลง ยังเป็นได้แต่เพียงคน ถ้าเรายังมีความหลงก็เท่ากับชีวิตเรายังตั้งอยู่ในไสยศาสตร์ ไสยศาสตร์นี้ไม่ใช่ปัญญายังเป็นอวิชชาเป็นความหลง ที่เราได้ยินกันว่าไสยศาสตร์ ความหมายของไสยศาสตร์ก็คือความหลง ที่เราพูดกันว่าสายมูสายมู สายโมหะก็คือความหลง เราพากันมาประพฤติมาปฏิบัติก็เพื่อยกเลิกตัวตนยกเลิกไสยศาสตร์ยกเลิกสายมู ด้วยเอาพุทธะนำชีวิต พุทธะคือผู้มีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้อง ให้พวกเราที่มาปฏิบัติทั้งหลายได้เข้าใจ เพื่อจะได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ เน้นมาที่เรามาที่ตัวเรานี่แหละ ต้องมีสติสัมปชัญญะรู้ตัวทั่วพร้อม ให้ใจอยู่กับเนื้อกับตัว ให้ใจอยู่กับกาย อยู่กับกายวาจากิริยามารยาท อยู่กับการประพฤติการปฏิบัติของเราทุกคน

เบื้องต้นให้เรามีสติสัมปชัญญะรู้ตัวทั่วพร้อม หลักการที่ให้เรามีสติรู้ตัวทั่วพร้อม พระพุทธเจ้าให้เราอยู่กับลมหายใจเข้าออก หายใจเข้าให้ยาวลึกๆ ให้สบายที่สุดในโลก หายใจออกยาวๆให้สบายที่สุดในโลก ให้เรามีความสุขในการหายใจเข้าหายใจออก เพื่อจะได้ดึงสติสัมปชัญญะกลับมาหาตัวของเราเอง เพราะใจของเรานั้นส่วนใหญ่มันอยู่กับสิ่งภายนอกอยู่กับความฟุ้งซ่าน ไม่เป็นตัวของตัวเอง อยู่แต่กับความฟุ้งซ่าน การที่หายใจเข้าหายใจออกมีสติรู้ตัวทั่วพร้อม เราจะใช้เราจะปฏิบัติทุกๆอิริยาบถ เรายืนเดินนั่งนอน ต้องฝึกหายใจเข้าหายใจออกทุกๆอิริยาบถอย่างนี้ ทุกคนจะได้มีสติสัมปชัญญะรู้ตัวทั่วพร้อม เพราะใจของเราทุกคนมันเป็นคนมันเป็นอวิชชาเป็นความหลง พระพุทธเจ้าจึงให้หลักการเอาไว้ก็คือลมหายใจ เอามาใช้ทุกอิริยาบถ เราจะได้หยุดความฟุ้งซ่าน เราจะได้มีสติสัมปชัญญะรู้ตัวทั่วพร้อมในทุกๆอิริยาบถ แต่ก่อนเราจะพากันอยู่กับสิ่งภายนอก อยู่กับการเรียนการศึกษาอยู่กับการทำงานอยู่กับเพื่อนกับฝูงอยู่กับโทรศัพท์มือถือ Internet Facebook หรือ Social ต่างๆ อยู่แต่กับสิ่งภายนอก มีความเป็นอยู่ด้วยสิ่งภายนอก การมาประพฤติมาปฏิบัติ เราต้องมาฝึกอยู่กับตัวของเราเอง ด้วยการเจริญสติเจริญสัมปชัญญะ ทุกคนต้องพากันมีเครื่องอยู่อย่างนี้

เรายกเลิกทุกสิ่งทุกอย่างให้ใจของเราอยู่กับเนื้อกับตัว อยู่กับการเจริญอานาปานสตินี่แหละ สิ่งที่เป็นอดีตแล้วก็ยกเลิกไป สิ่งที่เป็นอนาคตเราก็ยกเลิกไป สิ่งที่เป็นปัจจุบันที่เป็นของภายนอกแล้วก็ยกเลิกไป ยกเลิกหมด มีสติรู้ตัวทั่วพร้อมอยู่กับลมหายใจเข้าลมหายใจออกนี่แหละ มีความตั้งมั่นอย่างนี้เรียกว่าสมาธิ จิตใจอยู่กับเนื้อกับตัว อยู่กับสติสัมปชัญญะอยู่กับลมเข้าลมออก เราจะได้รู้หลักการประพฤติการปฏิบัติ เพราะสิ่งภายนอกมันมากมาย ถึงจะมากมายก็ไม่เป็นไร เราก็ยกเลิกสิ่งต่างๆ มามีสติอยู่กับเนื้ออยู่กับตัว มาอยู่กับลมหายใจเข้าลมหายใจออกให้มีความสุข เราต้องมีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ ถ้าเราไม่มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ เราก็เครียด เป็นโรคจิตเป็นโรคประสาทเป็นโรคซึมเศร้า สิ่งที่จะหยุดความเป็นโรคจิตโรคประสาทโรคซึมเศร้า พระพุทธเจ้าให้เราพากันฝึกอย่างนี้ มีความสุขในการทำงาน การเจริญอานาปานสติ ฝึกหายใจเข้าให้สบายหายใจออกให้สบาย มีสติรู้ตัวทั่วพร้อม จะเป็นเครื่องอยู่ด้วยอานาปานสติ ได้ยกเลิกอดีตยกเลิกอนาคต ปัจจุบันก็ว่างจากตัวว่างจากตน จิตใจเราจะได้เอาธรรมนำชีวิตเอาเวลานำชีวิต

มนุษย์เราถ้ามีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติเวลามันก็จะผ่านไปเร็ว ถ้าเราไม่มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติเวลาก็จะผ่านไปช้า ถ้าเรามีความสุขในการทำอะไรเวลามันจะผ่านไปเร็ว ถ้าเราไม่มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติเวลาก็จะผ่านไปช้า เพราะอันนี้เป็นหลักการเป็นหลักวิชาการในความดับทุกข์ เราต้องมีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ การทำงานกับการปฏิบัติธรรมให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน การปฏิบัติธรรมถึงเป็นความสุข การทำงานถึงเป็นความสุข เราต้องมีความสุขในการทำงาน สุขภาพกายเราก็จะดีสุขภาพจิตแล้วก็จะดี เพราะเรามีความสุขในการทำงานเรามีความสุขในการปฏิบัติธรรม เป็นการทำที่สุดแห่งความดับทุกข์ทั้งเรื่องจิตเรื่องใจและเรื่องของกาย เราต้องมีความสุขในการทำงานในการปฏิบัติธรรม ให้ทุกคนเข้าใจอย่างนี้ เราทำติดต่อต่อเนื่องกันให้มันเป็นสายน้ำเป็นแม่น้ำเพื่อไหลสู่ทะเลสู่มหาสมุทร พวกเราต้องพากันเข้าใจอย่างนี้ เพราะทุกสิ่งทุกอย่างมันคือเหตุคือปัจจัย เราถึงต้องรู้คุณค่าในเวลาในการประพฤติในการปฏิบัติธรรม เราจะเอาตามอวิชชาเอาตามความหลงเอาตามไสยศาสตร์ไม่ได้ ในอิริยาบถทั้ง 4 ให้พวกเราพากันทำอย่างนี้

เวลานั่งสมาธิให้พวกเราเข้าใจ ให้พากันนั่งให้สบาย จะนั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบ หรือนั่งบนเก้าอี้ก็ได้ นั่งให้สบายตั้งกายให้ตรง ดำรงสติให้มั่น รู้ตัวทั่วพร้อม หายใจเข้าหายใจออกให้สบาย ยกเลิกเรื่องที่เป็นอดีตทั้งหมด สิ่งที่เป็นอนาคตเราก็ยกเลิก ปัจจุบันเราก็เข้าสู่ความว่างจากความเป็นนิติบุคคลตัวตน มีความสุขในการหายใจเข้าหายใจออก ใจของเราก็จะสงบใจเราก็จะไม่ฟุ้งซ่าน เพราะตัวตนมันคือความฟุ้งซ่าน ตัวตนมันมีความลังเลสงสัย ตัวตนมันทำให้ชอบมันไม่ชอบ เรามายกเลิกตัวตนมีความสุขในการหายใจเข้าหายใจออก รู้ลมหายใจเข้ารู้ลมหายใจออก ลมหายใจเข้ามันก็ไม่แน่ไม่เที่ยง เดี๋ยวมันก็เข้าเดี๋ยวมันก็ออก เพราะสิ่งเหล่านั้นมันไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน มันเป็นธรรมะเป็นธรรมชาติ

เราทำสมาธิเพื่ออะไร ทำสมาธิก็เพื่อใจจะได้สงบใจจะได้เย็น เหมือนกับเราเดินทางไกลเดินตลอดมันเหนื่อยเราก็ต้องพักใต้ร่มไม้ที่ร่มเย็น หรือพักผ่อนอยู่ในบ้านในอาคารที่มีแอร์คอนดิชั่น สมาธิคือการยกเลิกเรื่องอดีตเรื่องอนาคตปัจจุบันเราก็ว่างจากตัวตน ให้ทุกคนพากันเข้าใจอย่างนี้นะ เรายกเลิกตัวตนเราถึงจะไม่มีนิวรณ์ นิวรณ์นั้นคือตัวตน คือความวุ่นวายเราต้องยกเลิกตัวตนอย่างนี้ เราเอาอานาปานสติไว้เป็นหลัก ถ้ามันฟุ้งซ่าน ก็หายใจเข้าหายใจออกยาวๆลึกๆ ถ้ามันฟุ้งซ่านมากก็สต๊อบลมหายใจหรือว่าหยุดลมหายใจ ใจจะขาดเดี๋ยวสติสัมปชัญญะมันก็จะกลับมา เพราะเรามีตัวมีตนมีความฟุ้งซ่าน มันทำให้ออกซิเจนในสมองไม่เพียงพอ เราถึงใช้การ Stop ลมหายใจหรือหยุดลมหายใจไม่ถึงกับกลั้นใจหรอก เพียงแต่ Stop ไว้ ที่เราได้รับความรู้ความเข้าใจในการทำสมาธิว่าได้เห็นอย่างนั้นได้เห็นอย่างนี้เข้าฌานโน้นฌานนี้ เราก็ยกเลิกหมดไม่ต้องไปคิดอะไร เรามาทำอย่างนี้ปฏิบัติอย่างนี้ไม่ต้องไปวุ่นวาย มาประพฤติปฏิบัติให้ใจอยู่กับเนื้ออยู่กับตัว อยู่กับลมหายใจเข้าลมหายใจออก เราเอาตัวตนเป็นที่ตั้งมันไม่ถูกต้อง ทำให้เราต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร

พระพุทธเจ้าให้เรารู้หลักการหลักวิชาการ รู้หลักการประพฤติการปฏิบัติ เรามีตาหูจมูกลิ้นกายใจเปรียบเสมือนเจ้าของบ้าน มีรูปเสียงกลิ่นรสโผฏฐัพพะธรรมารมณ์มาสัมผัสมากระทบเปรียบเสมือนแขกที่มาเยี่ยมเรา ตามปกติแล้วแขกเขามาเยี่ยมเราแล้วเขาก็จากไป ในชีวิตประจำวันเรามันก็มีแค่นี้แหละ มีสิ่งที่มากระทบเหมือนแขกที่มาเยี่ยมแล้วก็จากไป ไม่มีอะไรมากกว่านี้ ท่านจะถึงให้เราพากันประพฤติปฏิบัติให้มันเชี่ยวชาญให้มันชำนิชำนาญ ว่านี่คือบ้านเราคือแขกมาเยี่ยมบ้านเราแล้วเขาก็จากไป เราต้องมีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้องถ้าเราทำอย่างนี้ปฏิบัติอย่างนี้ทุกๆวัน เราก็จะชำนาญเท่าทันอารมณ์ที่มาผัสสะมากระทบที่มันเกิดขึ้นตั้งอยู่แล้วก็ดับไป คิดเอาทุกคนให้พากันเวียนว่ายตายเกิดก็เพราะไม่รู้เราไม่รู้แขกมาเยี่ยมเราจิตก็เลยหลงเพลิดเพลินมันเลยมีการเวียนว่ายตายเกิด พระพุทธเจ้าถึงให้เรามีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องและปฏิบัติให้ถูกต้องตามอริยมรรคให้เข้าใจง่ายๆอย่างนี้ สุขภาพจิตของเราจะได้ดีสุขภาพกายเราจะได้ดี มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ การปฏิบัติจึงเป็นสิ่งที่ดีมากเป็นพิเศษดีจริงๆ สิ่งที่เราติดสิ่งที่เราหลงท่านก็ให้เราเข้าสู่ภาคบำบัด เหมือนพวกที่ติดเหล้าติดเบียร์ติดยาเสพติดที่ต้องเข้าสู่ภาคบำบัด ภาคบำบัดมันต้องติดต่อต่อเนื่อง เหมือนไก่ฟักไข่ใช้เวลา 3 อาทิตย์ถึงออกลูกเป็นตัวลูกไก่ออกมา เดี๋ยวนี้สมัยใหม่ฝากด้วยไฟฟ้าก็ใช้เวลา 3 อาทิตย์เหมือนกัน แต่ฟักด้วยไฟฟ้าจะได้ผลดีมากกว่าแม่ไก่ฟักเองเพราะได้มาตรฐานกว่า การประพฤติการปฏิบัติก็ต้องทำอย่างนั้นเพื่อเข้าสู่ภาคบำบัด ภาคปฏิบัติหมายถึงเรารู้แล้วก็เข้าสู่ภาคปฏิบัติ ภาคบำบัดหมายถึงเราติดแล้วก็ต้องเข้าสู่ภาคบำบัด อย่างติดต่อต่อเนื่องกัน เพราะความหลงนี้มันทำให้ติดมันอร่อยมันแซ่บมันลำมันหรอยมันนัว ให้เราเข้าสู่ภาคปฏิบัติภาคบำบัดอย่างนี้ เราจะได้รู้คุณค่าว่าชีวิตของเราดับทุกข์ได้ทั้งกายทั้งใจ ด้วยมีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้อง มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ

ทุกวันนี้หมู่มวลมนุษย์เป็นโรคจิตโรคประสาทกันเยอะ เพราะไม่เข้าใจ แล้วไม่ได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติภาคบำบัด เราเอาเอาตนเป็นที่ตั้งเอาอวิชชาเอาความหลง นั่นคือเรากำลังปฏิบัติสุดโต่งนะ ที่เรียกว่าขวาจัดซ้ายจัด ขวาก็ไม่ใช่ทางสายกลาง ซ้ายก็ไม่ได้ใช่ทางสายกลาง ทางสายกลางคือเราต้องพัฒนาทั้งใจพัฒนาทั้งวัตถุไปพร้อมๆ กัน ให้พวกเราเข้าใจอย่างนี้ หมู่มวลมนุษย์ในปัจจุบันเป็นโรคจิตโรคประสาทมาก ไปพัฒนาตั้งแต่วัตถุไปพัฒนาตั้งแต่วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี ไม่ได้พัฒนาเรื่องจิตเรื่องใจเรื่องคุณธรรมเรื่องพระศาสนาไปพร้อมๆกัน หมู่มวลมนุษย์ทั้งหลายจึงได้พากันเป็นโรคจิตโรคประสาทโรคซึมเศร้า ปัจจุบันในปีพุทธศักราช 2567 นี้ ในโลกนี้มีประชากร 8,000 กว่าล้านคน ส่วนใหญ่ก็พากันเป็นโรคจิตโรคประสาทโรคซึมเศร้า ให้พวกเราพากันเข้าใจ เพราะการประพฤติการปฏิบัติธรรมกับการทำงานต้องไปพร้อมกัน เพื่อให้เป็นทางสายกลาง เพื่อให้เป็นธรรมเป็นปัจจุบันธรรม มันถึงจะทันโลกทันสมัยทันการณ์ทันเวลา เอาตัวตนเป็นที่ตั้งจะเป็นคนไม่ทันโลกไม่ทันสมัยไม่ทันการณ์ไม่ทันเวลา ไม่รู้กาลเทศะ เป็นผู้ไม่รู้ทุกข์ไม่รู้เหตุเกิดทุกข์ไม่รู้ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์นะ เราต้องพากันเน้นมาที่ตัวเรานี่แหละ เพราะปัญหาต่างๆ นั้นมันไม่ได้อยู่ที่อื่นอยู่ที่ตัวเราเพียงคนเดียวนี่แหละ เราไม่เข้าใจเราพากันไปแก้ไขแต่ภายนอก ต้นเหตุมันอยู่ที่ตัวของเราเอง

การที่เราทั้งหลายเวียนว่ายตายเกิดเป็นได้แต่เพียงคน เพราะเราไปแก้แต่หมายเหตุ เราทุกคนต้องมาแก้ที่เรามาปฏิบัติที่เรา เข้าสู่ทั้งภาคปฏิบัติภาคบำบัดเพื่อให้เป็นทางสายกลาง ถ้าเรายกเลิกสิ่งที่ไม่ถูกต้อง เราทั้งหลายจึงจะได้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ เป็นข้าราชการนักการเมืองเป็นนักบวชที่สมบูรณ์ เราเอาตัวตนเป็นที่ตั้ง เรียกว่าความไม่ถูกต้อง เรียกว่าทุจริต ตัวตนนั้นคือทุจริต ตัวตนมันคือการโกงกินคอรัปชั่น ประเทศไทยของเรามีการโกงกินคอรัปชั่น 60-70%  ทั้งนักบวชก็โกงกินคอร์รัปชั่น ทั้งข้าราชการก็โกงกินคอร์รัปชั่น นักการเมืองก็โกงกินคอร์รัปชั่น เพราะตัวตนมันคือทุจริตนะให้ทุกคนพากันเข้าใจ เราต้องโฟกัสมาหาเรามาหาตัวเรา มามีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติในการทำงานในการปฏิบัติธรรม เราต้องมีสัมมาทิฏฐิอย่างนี้ปฏิบัติอย่างนี้ เราจะได้เข้าใจความหมายของคำว่าความเป็นมนุษย์ ได้เข้าใจในเรื่องศีลเรื่องสมาธิเรื่องปัญญา และกฎหมายบ้านเมืองการปกครอง

เราถึงต้องมาเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ พากันมาเจริญสติเจริญสัมปชัญญะ พยายามอยู่กับเนื้อกับตัวให้มาก ที่เรามีโทรศัพท์มือถืออุปกรณ์เครื่องมือสื่อสารต่างๆ เราต้องยกเลิกไว้ก่อน เพราะโทรศัพท์มือถืออุปกรณ์สื่อสารต่างๆ ที่เป็นระบบสมัยใหม่ที่แชร์ความรู้ความเข้าใจกัน เพื่อเอาไว้ใช้ประโยชน์ทำประโยชน์ แต่ส่วนใหญ่เราก็หลงเราก็เพลิดเพลินตั้งอยู่ในความประมาท ที่เรามองเห็นภายนอก ตั้งแต่เด็กน้อยๆหนุ่มสาวผู้ใหญ่อากงอาม่า ตลอดถึงผู้ที่บรรพชาอุปสมบทพระคุณเจ้าทั้งหลาย พากันก้มหน้าก้มตาอยู่กับโทรศัพท์มือถือ ไม่ได้อยู่กับสติสัมปชัญญะ ไม่ได้อยู่กับเนื้อกับตัว เรียกว่าอยู่กับความฟุ้งซ่านตลอดกาลตลอดเวลา เรียกว่าเอาความหลงเป็นที่ตั้งเอาความฟุ้งซ่านเป็นที่ตั้ง เอามาเข้าคอร์สปฏิบัติ มาพัฒนาจิตใจให้เข้มแข็ง ยกเลิกการใช้โทรศัพท์มือถือชั่วคราว เพื่อจะได้เจริญสติสัมปชัญญะ เพื่อใจของเราจะได้อยู่กับเนื้อกับตัว จะได้อยู่กับการประพฤติการปฏิบัติ ให้เข้าใจอย่างนี้นะ ท่านถึงบอกพระภิกษุสามเณรแม่ชีทั้งหลายว่าต้องยกเลิกสิ่งเหล่านี้ เพื่อเราจะได้เจริญสติสัมปชัญญะ ให้ใจอยู่กับเนื้อกับตัว ใจจะได้ไม่ฟุ้งซ่าน ท่านบอกว่าสิ่งเหล่านี้มันทำให้เราฟุ้งซ่านทำให้เราเวียนว่ายตายเกิด จึงต้องพากันยกเลิก

ในวัดป่าทรัพย์ทวีฯ ของเรา พ่อแม่ครูบาอาจารย์ท่านเอาพระพุทธเจ้าเป็นหลัก เอาพระธรรมวินัยเป็นหลัก ท่านถึงไม่ให้พระภิกษุสามเณรมีโทรศัพท์มือถือ เพื่อจะได้ยกเลิกความฟุ้งซ่านทางภายนอกออกไป เพื่อตั้งอกตั้งใจในการประพฤติในการปฏิบัติ จะได้ตัดความฟุ้งซ่านไป เพราะปกติแล้วสามัญชนคนทั่วไปจะอยู่กับความฟุ้งซ่าน เรามาเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ เราก็ต้องพากันหยุดความสงสัย ด้วยการเจริญสติสัมปชัญญะ มามีสติสัมปชัญญะอยู่กับอิริยาบถทั้ง 4  อยู่กับข้อวัตรกิจวัตร อยู่กับการทำการทำงาน เรามาวัดนี้จะเห็นวัดสะอาด เห็นอาคารศาลาสะอาด ห้องน้ำห้องสุขาสะอาด เพราะเราได้เจริญสติเจริญสัมปชัญญะ เอาการเอางานพวกนี้มาปฏิบัติให้มีความสุขให้เกิดความสุข วันหนึ่งที่วัดนี้ทำความสะอาด ไม่ต่ำกว่า 2 ครั้งนะ ส่วนรวมไม่ต่ำกว่า 2 ครั้ง ถ้าในที่พักในที่อาศัยของตัวเองน่ะต้อง 3 ครั้ง จะสะอาดอยู่แล้วก็ต้องทำนะ ให้ทำติดต่อต่อเนื่องให้เป็นปฏิปทา เพราะตัวตนมันตามจิตตามใจมันขี้เกียจมันขี้คร้าน ตัวตนมันขี้เกียจขี้คร้าน แม้แต่หายใจมันก็ไม่อยากหายใจน่ะ ตัวตนน่ะ ตัวตนนี่มันไม่มีความสุขในการเรียนหนังสือ ไม่มีความสุขในการทำงาน ตัวตนนั้นแหละ คิดว่าเรียนหนังสือเพราะจำเป็นทำงานเพราะจำเป็น ทำอะไรเพราะจำเป็น ตัวตนนั้นแหละถึงเป็นโรคจิตโรคประสาท โรคซึมเศร้าน่ะ ตัวตนนั้นแหละพระพุทธเจ้าถึงบอกว่ามีแต่ทุกข์เกิดขึ้นมีแต่ทุกข์ตั้งอยู่มีแต่ทุกข์ดับไป มันทุกข์ทั้งกายมันทุกข์ทั้งใจนะ ตัวตนน่ะ พระพุทธเจ้าท่านถึงบอกให้พวกเราเข้าใจ ว่าตัวตนนั้นน่ะคือความทุกข์นะ พระศาสนานี่คือหลักการหลักวิชาการที่เราเอามายกเลิกตัวตนที่เอามายกเลิกความทุกข์ ยกเลิกความไม่ถูกต้อง เรียกว่ายกเลิกชาติวรรณะ ยกเลิกชาติตระกูล ที่มันเป็นนิติบุคคลตัวตน ตัวตนนั้นแหละคือปัญหาคือเจ้าปัญหา เราเข้าใจเราจะได้มีความเห็นถูกต้อง ความเข้าใจถูกต้อง ปฏิบัติถูกต้อง ตัวตนน่ะ มันมีความกลัวนะ ตัวตนคือความกลัวยังไม่ได้เรียนหนังสือก็กลัวแล้ว ยังไม่ได้นั่งสมาธิก็กลัวแล้ว ยังไม่ได้ถือศีลอดยังไม่ได้ถือศีลอุโบสถมันก็กลัวแล้ว ตัวตนน่ะคือความกลัวนะ ความกลัวมันเป็นสัญชาตญาณแห่งนิติบุคคลตัวตน ให้เข้าใจอย่างนี้ ตัวตนมันกลัวความถูกต้องกลัวศีลกลัวธรรมให้เราเข้าใจอย่างนี้ เราจะได้รู้คุณค่ารู้ประโยชน์ว่าการประพฤติการปฏิบัติธรรม การบำบัดที่เราติดที่เราหลงน่ะ เป็นสิ่งที่สำคัญ เราทุกคนต้องพากันเข้าใจ

เราอย่าไปคิดเหมือนแต่ก่อนว่าพวกไปประพฤติไปปฏิบัติธรรมนี่มันเป็นคนจำพวกหนึ่ง เป็นพวกด้อยโอกาสในการเรียนการศึกษาหรือเป็นพวกสุขภาพไม่ดี ติดเหล้าติดเบียร์ติดการพนันติดยาเสพติดพวกนี้ มันมีความทุกข์มากมีปัญหามาก มันต้องไปเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติภาคบำบัด ที่ไปรวมกันอยู่ที่วัดที่อาราม มันไม่ใช่นะ เราทุกคนเกิดมาเป็นมนุษย์ เราทุกคนต้องเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติหมด คำว่าประชากรของโลกหมายถึงความเป็นมนุษย์ มนุษย์ 8,000 กว่าล้านคนคือประชากรของโลกที่ต้องเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติภาคบำบัดกันหมด เพื่อเอาธรรมนำชีวิต เอากฎหมายบ้านเมืองนำชีวิต เอาเวลานำชีวิต ยกเลิกสิ่งที่ไม่ถูกต้องเพราะความดับทุกข์ มันเป็นสากลทั้งประชากรของโลก ทั้งที่เป็นนักบวชและก็ผู้ที่ไม่ได้บวชก็ต้องเอาธรรมนำชีวิต เอากฎหมายบ้านเมืองนำชีวิต เอาเวลานำชีวิต ทุกคนก็ต้องพากันเข้าใจอย่างนี้ เราจะเอาตัวเอาตนนำชีวิตไม่ได้ ต้องเอาธรรมนำชีวิต

ต้องเข้าใจความเป็นพระนะ ความเป็นพระนั้นเขานับเอาตั้งแต่พระโสดาบันจนไปถึงพระอรหันต์ ความเป็นพระน่ะ ฆราวาสไม่ได้เป็นนักบวชก็เป็นพระได้ ผู้ที่มาเป็นนักบวชเป็นภิกษุสามเณรเป็นแม่ชีเขาก็เป็นพระได้ คำว่าพระก็หมายถึงยกเลิกตัวยกเลิกตนที่มันเอาตัวตนเป็นที่ตั้ง ปรับตัวเข้าหาธรรมะ เข้าหาเวลา เข้าหากฎหมายบ้านเมือง กฎหมายบ้านเมืองนี้นะเรียกว่าสมมุติบัญญัติ ให้ทุกคนเข้าใจนะสมมุติบัญญัติที่เรียกว่ากฎหมายบ้านเมือง เรียกว่าพระธรรมพระวินัยที่เป็นสมมุติบัญญัติ เพื่อให้เรารู้จักผิดรู้จักถูก รู้จักดีรู้จักชั่ว เพื่อให้เราโฟกัสเข้าหาธรรมะเข้าหากฎหมายบ้านเมือง เพื่อยกเลิกตัวตนให้เข้าใจอย่างนี้ ธรรมะถึงเป็นสิ่งที่สำคัญ กฎหมายบ้านเมืองถึงเป็นสิ่งที่สำคัญ เวลาถึงเป็นสิ่งที่สำคัญ เพราะสิ่งเหล่านี้เราจะได้โฟกัสเข้าหาความถูกต้อง ที่มันเป็นสมมุติสัจจะเพื่อที่จะเข้าถึงปรมัตถสัจจะ ปรมัตถสัจจะก็หมายถึงว่ายกเลิกตัวตนที่มันเป็นต้นเหตุแห่งการเวียนว่ายตายเกิด เพื่อเข้าถึงวิมุตติความหลุดพ้น เราต้องเข้าใจว่าทุกคนเกิดมาที่เราต้องประพฤติปฏิบัติธรรม เราจะได้เข้าใจความหมายว่าเราเกิดมาทำไม เราเรียนหนังสือทำไม เราทำงานทำไม เราจะได้เข้าใจ เมื่อเข้าใจแล้วเราทุกคนจะได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ การประพฤติปฏิบัตินี้สำคัญ เห็นกฎหมายบ้านเมืองสำคัญ เอาตัวตนเป็นที่ตั้งมันก็คือความล้มเหลว เอาตัวตนเป็นที่ตั้งมันก็มีแต่ทุกข์เกิดขึ้น ทุกข์ตั้งอยู่ ทุกข์ดับไป ทุกข์ทั้งกายทุกข์ทั้งใจ มีแต่ความไม่สงบมีแต่ความไม่วิเวก มีแต่ความขัดความข้อง เขาเรียกว่ามีความบกพร่องมีความพร่องอยู่เป็นนิจ เรียกว่าทะเลไม่อิ่มด้วยน้ำ ไฟไม่อิ่มด้วยเชื้อ ตัวตนนิติบุคคลมันเป็นอย่างนั่นแหละ ให้ทุกคนพากันเข้าใจ เราทุกคนจะได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ

เราอย่าไปคิดว่าการมาเข้าคอร์สมาปฏิบัติธรรมนี้เพราะเขาบังคับมา เพราะนี่มันเป็นหลักการเป็นหลักวิชาการ ที่จะให้พวกเรามาเข้าใจในสิ่งที่ถูกต้อง ในการปฏิบัติถูกต้อง เราจะได้มีความสุขในการประพฤติการปฏิบัติ เราถึงจะได้รู้ว่าเรามาวัดนี้ทำไม ทำไมถึงมาอดข้าวให้มันหิวข้าวทำไมถึงมาตื่นนอนตั้งแต่ตี 3  เพราะเวลาตี 3 มันเป็นเวลาพักผ่อน เพื่อที่จะยกเลิกตัวตน เพื่อจะเข้าสู่ภาคปฏิบัติ เราอย่าไปคิดว่า เมื่อเราปฏิบัติตามหลักตามเหตุตามผลตามหลักวิทยาศาสตร์ เราก็ดับทุกข์ได้แล้ว ทำไมเราต้องมาอดอาหาร ทำไมต้องมาอดนอน อย่างนี้มันก็เป็นไปเพื่อความประกอบทุกข์นะ ความคิดเห็นอย่างนี้ ความเข้าใจอย่างงี้ พวกเราเข้าใจนะ เพราะเราเอาตัวเอาตนเป็นที่ตั้งเราถึงมีความทุกข์ ถ้าเรายกเลิกตัวตนเมื่อไหร่ ก็ไม่มีความทุกข์ ถึงแม้ว่าเราจะอดข้าว มันก็เหนื่อยแต่ทางกาย ถึงแม้ว่าเราจะอดนอนมันก็เหนื่อยแต่ทางกาย เรายกเลิกตัวตน ความเหนื่อยทางกายมันก็จะน้อยลง ความเหนื่อยทางจิตใจมันก็จะไม่มี เพราะการพัฒนาทางวิทยาศาสตร์นั้นมันดีแล้วมันถูกต้อง เราต้องพัฒนากับเรื่องจิตเรื่องใจไปพร้อมๆ กัน เราดูสิดูตัวอย่างแบบอย่างของทางประเทศที่เขาพัฒนาตามหลักเหตุผลตามหลักวิทยาศาสตร์ พวกพัฒนาแต่เหตุผลพัฒนาแต่วิทยาศาสตร์ยิ่งเป็นโรคจิตโรคประสาท มากกว่าพวกที่ไม่ได้พัฒนาเสียอีก เพราะมันรู้มากเข้าใจมาก มันก็เป็นโรคประสาทมาก เพราะว่าไม่ได้พัฒนาใจไปพร้อมๆ กัน เพราะว่ามันเป็นทะเลที่ไม่อิ่มด้วยน้ำ เป็นไฟที่ไม่อิ่มด้วยเชื้อ คนโลภก็ไม่อิ่มเต็มไปด้วยความทะยานอยาก มันมีแต่ความพร่องมีแต่ทุกข์เกิดขึ้นมีแต่ทุกข์ตั้งอยู่มีแต่ทุกข์ดับไป พวกที่มีการเรียนการศึกษา ก็ต้องรู้ว่าการเรียนการศึกษานั้นต้องเอามาประพฤติเอามาปฏิบัติทั้งกายทั้งวาจาทั้งใจทั้งกิริยามารยาททั้งอาชีพ เพื่อเราจะได้ยกเลิกตัวยกเลิกตน เพื่อเราทุกคนจะได้ไม่เป็นโรคจิตโรคประสาทโรคซึมเศร้า ให้เราเข้าใจอย่างนี้ อย่าไปเข้าใจอย่างอื่น เราจะได้รู้ว่าเกิดมาทำไม ทำไมเราจะต้องปรับตัวเข้าหาเวลาเข้าหาธรรมะอย่างนี้ คนเราต้องเสียสละความเห็นไม่ถูกต้องความเข้าใจไม่ถูกต้องความปฏิบัติไม่ถูกต้อง เพราะเราต้องเสียสละ อย่างเวลาเราตื่นขึ้นมา เราต้องเสียสละนะ ถ้าเราไม่เสียสละมันคือการทุจริต เราต้องเสียสละปรับตัวเข้าหาธรรมะเข้าหาเวลา ผู้ที่จะเสียสละถึงเป็นมนุษย์ที่มีจิตใจสูง ถ้าเราไม่เสียสละเราก็จิตใจต่ำ จิตใจตกต่ำอยู่ในอบายมุขอบายภูมิ ร่างกายของเราเป็นมนุษย์ก็จริง แต่หัวใจของเรามันเป็นเปรต เป็นผี เป็นยักษ์ เป็นมาร เป็นอสุรกาย ในส่วนนี้เขาเรียกว่าคน มันมีหลายภพภูมิ เราต้องเข้าใจ เราจะเอาแต่ทางวิทยาศาสตร์เอาแต่ทางเหตุทางผล  อย่าไปคิดว่าตายไปแล้วก็แล้วไป จะไปเอาอะไรอีก เราต้องรู้เรื่องกายนะ กายของเราน่ะส่วนใหญ่มันจะอยู่ได้ไม่เกิน 100 กว่าปีหรอก กายนี้ก็ต้องตายไปต้องจากไป แต่ใจของเรามันคนละอย่างนะ ใจของเรามันเป็นพลังงาน ที่มันพาหมู่มวลมนุษย์เวียนว่ายตายเกิด ที่มีคนไปทูลถามพระพุทธเจ้าว่า ตายแล้วเกิดหรือตายแล้วสูญ พระพุทธเจ้าไม่ได้ตอบว่าตายแล้วเกิดหรือตายแล้วสูญ พระพุทธเจ้าบอกว่า แล้วแต่เหตุแล้วแต่ปัจจัย ถ้ามันมีเชื้อ มันมีเหตุมีปัจจัยมันก็มีการเวียนว่ายตายเกิด เราต้องรู้ว่าการเกิดการตายนั้นมี 2 อย่างคือตายทางร่างกายและตายทางจิตทางใจ พระพุทธเจ้าถึงบอกให้เรารู้เรื่องกายและเรื่องทางใจอย่างนี้

เราเอาตัวตนเป็นที่ตั้ง ให้พวกเราพากันเข้าใจนะ เอาตัวตนเป็นที่ตั้ง เขาเรียกว่าใจของเรามันมีผัวมีเมียทั้งวันทั้งคืน ร่างกายของเรามันไม่มีผัวมีเมีย แต่ใจของเรามีผัวมีเมียทั้งวันทั้งคืน พระพุทธเจ้าถึงบอกว่าความคิดนี่น่ะมันเป็นอาหาร อันไหนไม่ดีไม่คิด อันไหนไม่ดีไม่นึก อันไหนไม่ดีเราไม่ตรึก เราต้องให้อาหารใจของเราด้วยสัมมาทิฏฐิ ความเห็นถูกต้องความเข้าใจถูกต้องแล้วปฏิบัติถูกต้อง เราทุกคนก็จะได้ไม่มีผัวมีเมียทางจิตทางใจทั้งวันทั้งคืน ให้ทุกคนพากันรู้นะ ตัวตนนั่นแหละคือบุคคลที่มีผัวมีเมียทั้งวันทั้งคืน เราต้องรู้จักว่าคนเราร่างกายก็ส่วนหนึ่ง ใจก็ส่วนหนึ่ง ท่านถึงเปรียบให้เราฟังง่ายๆ ว่า ตาหูจมูกลิ้นกายใจให้เปรียบเหมือนเจ้าของบ้าน รูปเสียงกลิ่นรสโผฏฐัพพะธรรมารมณ์คือแขกมาเยี่ยมบ้าน เราต้องเข้าใจอย่างนี้ เข้าใจเรื่องจิตใจเรื่องกายเรียกว่าเข้าใจเรื่องใจเรื่องวัตถุ คนเรามันมีการตาย 2 อย่าง เกิด 2 อย่าง ให้พากันเข้าใจ ไม่อย่างนั้น เราจะไปพัฒนาแต่วัตถุพัฒนาแต่วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เขาเรียกว่ามันครึ่งหนึ่งมันไม่เต็ม การประพฤติการปฏิบัติมันถึงต้องไปพร้อมกัน 2 อย่าง อย่างการเกิดของพระพุทธเจ้าเกิด 2 ครั้งอันนึงเกิดทางกายและอันนึงเกิดทางใจ การตายนี่ก็ตาย 2 อย่างตายทางกายและตายทางใจให้เข้าใจอย่างนี้ สำหรับผู้ที่หมดกิเลสสิ้นอาสวะก็นิพพาน 2 อย่าง นิพพานทางกายกับนิพพานทางใจ ให้เราเข้าใจนะ เราจะได้ไม่ปล่อยให้ตัวเองมีผัวมีเมียทั้งวันทั้งคืน เราจะได้ไม่ไปแก้ตั้งแต่ปลายเหตุ เราต้องแก้ตั้งแต่ต้นเหตุกลางเหตุและปลายเหตุ มันต้องไปพร้อมๆกันทั้ง 3 อย่าง ที่มันเป็นศีลเป็นสมาธิเป็นปัญญา ที่มันเป็นกฎหมายเป็นบ้านเมือง เป็นข้อวัตรกิจวัตร ที่เป็นทางสายกลาง เราทำอย่างนี้ปฏิบัติอย่างนี้ เราจะไม่มีความทุกข์นะ เพราะอะไรมันไม่ได้ตามใจตามอารมณ์ ทำอย่างนี้มันถึงจะหยุดความทุกข์ เป็นการทำที่สุดแห่งความทุกข์ ทั้งกายทั้งวาจาทั้งกิริยามารยาทตลอดจนถึงอาชีพ อาชีพที่เป็นพุทธะทางจิตใจพุทธะทางวาจาทางกิริยามารยาททั้งทางหน้าที่การงาน ที่มันเป็นสัมมาทิฏฐิ ที่มีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้อง ความหมายของศีลของสมาธิของปัญญาเป็นอย่างนี้

เราทุกคนต้องรู้ภาษากายภาษาธรรม รู้ภาษาโลกภาษาธรรม 2 อย่างมันต้องไปพร้อมๆ กัน เพื่อเป็นทางสายกลาง เน้นมาที่เราที่พวกเรานี่แหละ ที่พวกเราพากันเสียหายทุกวันนี้ ก็เพราะจะไปแก้ที่ภายนอกไปแก้ที่คนอื่น มันเป็นไปไม่ได้ที่จะดับทุกข์ทั้งกายทั้งใจ เพราะเราทำไม่ถูกต้อง เราทุกคนต้องพากันเข้าใจและเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ เมื่อเราเข้าใจแล้วก็เหมือนกับที่เราไปเรียนหนังสือเข้าใจอ่านออกเขียนได้ เราก็ไปปฏิบัติได้ทุกหนทุกแห่ง เพื่อเป็นมรรคเป็นหนทางเดินทางจิตทางใจทางกิริยามารยาท ตลอดจนถึงการงานอาชีพ ทุกคนก็จะไม่มีความทุกข์ เพราะเรายกเลิกตัวตนให้เข้าใจ อย่าไปว่าไม่ได้ทำตามใจไม่ได้ทำอะไรตามความรู้สึก มันเป็นการลิดรอนสิทธิ มันไม่ใช่ ถ้าจะว่าลิดรอนก็คือลิดรอนตัวตนต่างหาก ยกเลิกสิ่งที่เห็นผิดเข้าใจผิด เพื่อหยุดให้อาหารของอวิชชา หยุดให้อาหารของความหลง มีความสุขในการประพฤติการปฏิบัติ เอาแต่ตัวเอาแต่ตนมันไม่ได้ มันจะเอาแต่ความร่ำความรวย รวยก็จริงเก่งก็จริงฉลาดก็จริง แต่มันเป็นไปเพื่อประกอบทุกข์ มันไม่ใช่การทำที่สุดแห่งทุกข์ เขาถึงว่ามันเป็นโทษ ไม่ได้เป็นคุณเขาเรียกว่ารวยอย่างโง่ๆ รวยอย่างไม่มีสัมมาทิฏฐิ รวยอย่างไม่มีปัญญา ทุกท่านทุกคนต้องพากันเข้าใจนะ เราทุกคนต้องเข้าสู่ความเป็นพระ เข้าสู่ความถูกต้อง เราอย่าไปหาพระที่อื่น อย่าไปมองหาพระที่อื่น พระอยู่กับเรานี่แหละ พระคือความดับทุกข์ทางกายทางวาจาทั้งกิริยามารยาทตลอดจนถึงอาชีพ เราต้องมีความเห็นถูกต้องเข้าใจถูกต้องปฏิบัติถูกต้อง ทุกคนจะได้เข้าใจถึงความเป็นพระ ถ้าไม่อย่างนั้นเราจะพากันหลง หลงประเด็นเอาแต่ตัวเอาแต่ตนเอาแต่วัตถุเอาแต่พัฒนาวิทยาศาสตร์ แข่งขันการเรียนการศึกษาเพื่อพัฒนาอวิชาความหลง แข่งขันการเรียนการศึกษามันถูกต้องแล้ว ก็เพื่อเป็นสัมมาทิฏฐิทั้งทางกายวาจากิริยามารยาท เพื่อเราจะได้ช่วยเหลือตัวเองและช่วยเหลือผู้อื่น เพื่อเราจะได้ส่งผลัดจากรุ่นพี่สู่รุ่นน้องไปสู่ลูกหลาน

เอาตัวตนเป็นที่ตั้งเขาเรียกว่ามันทำลายชาติ ทำลายความมั่นคงของชาติของพระศาสนา มันไม่ใช่ความมั่นคง มันไม่ใช่ปฏิบัติ มันเป็นการสร้างความวิบัติให้กับตัวเอง ให้พวกเราพากันเข้าใจว่าเราเป็นมนุษย์เป็นผู้ที่ประเสริฐ ต้องเข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ เพราะเราจะได้เข้าถึงความดับทุกข์ทางจิตใจและวัตถุไปพร้อมๆ กัน เพราะตัวเราเองนี่แหละเป็นทั้งผู้รู้และเป็นทั้งผู้ประพฤติปฏิบัติ เป็นทั้งอะไรๆ ก็มารวมความดับทุกข์อยู่ที่เรานี่แหละ เหมือนกับที่เราเป็นทางแพทย์ทั้งหมอทั้งพยาบาลเป็นข้าราชการนักการเมืองที่อยู่ในตัวของเรานี้แหละ เราต้องเน้นมาที่ตัวเราต้องพากันมีความสุขในการประพฤติปฏิบัติ ชีวิตของเราต้องก้าวไปอย่างนี้

พระพุทธเจ้าถึงให้เราพากันประพฤติพากันปฏิบัติ เดือนหนึ่งมีอยู่ 30 วัน วันธรรมดาเราก็ยกเลิกตัวตนประชาชนที่ไม่ได้เป็นนักบวช ก็ยกเลิกตัวตนทุกคนก็จะมีศีล 5 ไปในตัวเป็นอัตโนมัติ เดือนนึงก็พัฒนาเรื่องจิตเรื่องใจถือศีลอดหรือว่าศีลอุโบสถ 8 วัน วัน 7 ค่ำ 8 ค่ำ 14 ค่ำ 15 ค่ำ เดือนนึงมีอยู่ 30 วัน เราพัฒนาใจรักษาศีลอดเพื่อพัฒนาเรื่องจิตเรื่องใจล้วนๆ ตลอดจนถึงคุณธรรม 8 วัน นะ ในสมัยปัจจุบันเขาเอาวันเสาร์วันอาทิตย์เป็นวันหยุดสากล วันเสาร์วันอาทิตย์ก็คือเป็นวันที่พัฒนาเรื่องจิตเรื่องใจเรื่องกายวิเวกจิตวิเวกอุปธิวิเวก ให้พากันเข้าใจในการประพฤติการปฏิบัติ ถ้าอย่างนั้นเราก็จะไม่มีจุดยืน เราจะไม่มีหลักการ ถ้าไม่รู้หลักการ เราก็จะไม่รู้ความหมายว่าเราเกิดมาทำไม เราเรียนหนังสือเราทำงานทำอะไรทำไมเราจะมีแต่ทำไมๆ จะมีแต่ทำไมๆ อยู่นั่นแหละ ตัวตนนี้มันมีเหตุมีผลเยอะทำไมๆ อยู่นั่นแหละ ให้ทุกท่านทุกคนพากันเข้าใจจะได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ ให้ถือว่าเราทุกคนมีความประเสริฐพอๆ กันที่มีลมหายใจ ไม่มีใครยิ่งหย่อนไปกว่ากัน เมื่อยกเลิกตัวตนทุกคนก็จะมีความสุขมีความดับทุกข์ ให้เข้าใจอย่างนี้ เราอย่าไปเข้าใจอย่างอื่น

เพราะเราเอาตัวตนไปเป็นที่ตั้ง โลกนี้ถึงเต็มไปด้วยประชาธิปไตยที่เป็นนิติบุคคลเป็นตัวตน โลกนี้เอาตัวตนเป็นที่ตั้งจนเป็นประชาธิปไตย ให้พวกเราเข้าใจเสียใหม่ ประชาธิปไตยมันยังมีตัวมีตนอยู่นะ ต้องเอาธรรมะเรียกว่าธรรมาธิปไตย ต้องเอาธรรมนำชีวิต เอาความถูกต้องนำชีวิต มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ มันถึงจะเป็นการทำที่สุดความดับทุกข์ ทั้งกายทั้งวาจากิริยามารยาทตลอดจนถึงอาชีพการงาน เรายิ่งปฏิบัติก็ยิ่งชำนิชำนาญ เอาตัวตนเป็นที่ตั้งเขาเรียกว่าจิตใจมันป่วย จิตใจมันเป็นคนป่วยติดเตียงเป็นคนป่วยที่จะเข้าสู่การรักษาเยียวยา เข้าสู่ภาคบำบัด เขาเรียกว่าเข้าห้องไอซียู เพราะตัวตนนี่แหละมันคือป่วยทางจิตทางใจ เหมือนพวกที่ป่วยไข้ติดเตียงนี่แหละที่เข้าห้องไอซียู เราเป็นหมอเป็นพยาบาลเราก็จะมารักษาส่วนร่างกาย ที่หมู่มวลมนุษย์พากันเจ็บไข้ ไม่สบาย เป็นคนไข้ติดเตียงเข้าห้องไอซียูอย่างนี้ เราให้พากันเข้าใจนะ ตัวตนนี่แหละคือกำลังป่วยกำลังไข้กำลังเป็นคนไข้ติดเตียงกำลังเข้าห้องไอซียู ห้องไอซียูต้องเป็นห้องปลอดเชื้อ ปลอดตัวตนนี่แหละ เพราะตัวตนมันคือไวรัส ถึงแม้ประชาธิปไตยในโลกนี้ เอาตัวตนเป็นที่ตั้งก็จริงนะ มันก็คือคนไข้ติดเตียง นั่นแหละตัวตนให้เราทุกคนพากันเข้าใจจะได้เข้าสู่ภาคปฏิบัติ ต้องเข้าสู่ภาคบำบัดอย่างนี้ แล้วเราจะต้องปฏิบัติอย่างติดต่อต่อเนื่อง เพื่อให้มันชำนิชำนาญ เพราะว่ามันมีสิ่งภายนอกภายในมากระทบกัน ต้องเข้าใจ ตัวตนมันไม่เข้าใจนะ เราต้องเข้าใจแล้วเข้าสู่ภาคปฏิบัติภาคบำบัด พวกเราทุกคนเป็นผู้ที่โชคดีนะ ผู้ปกครองเห็นความสำคัญในชีวิตที่ประเสริฐของเราที่เป็นมนุษย์ ให้พวกเรามาเข้าคอร์สเข้าการประพฤติการปฏิบัติ ให้พวกเราตั้งอกตั้งใจประพฤติปฏิบัติ ยกเลิกเรื่องโทรศัพท์เรื่องพูดคุยกัน ตั้งใจทำตั้งใจปฏิบัติอย่างนี้ เข้าสู่กายวิเวกเข้าสู่จิตวิเวกเข้าสู่อุปธิวิเวก การยกเลิกตัวตนเรียกว่าอุปธิวิเวก

เราต้องรู้จักว่าทุกสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างนั้น มันไม่ใช่ตัวตนไม่ใช่นิติบุคคล มันเป็นเหตุเป็นปัจจัยซึ่งกันและกัน เพราะสิ่งนี้มีสิ่งต่อไปถึงมี เราต้องพากันมาประพฤติพากันมาปฏิบัติ เราต้องพากันจับหลักจับประเด็นให้ได้ เพราะอายุขัยของเรามันยังอีกหลายปีกว่าเราจะสิ้นลมหายใจ เราต้องพัฒนาใจของเราให้อินทรีย์บารมีของเราเป็นพระอริยเจ้าเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ เราจะได้ไม่เสียสิ่งที่ประเสริฐที่เราได้เกิดมาเป็นมนุษย์ ได้พบพุทธะคือความดับทุกข์ทางเรื่องจิตเรื่องใจ เรื่องวัตถุไปพร้อมๆ กัน เราจะได้สงบอบอุ่นร่มเย็นไปเรื่อยๆ ด้วยเหตุด้วยปัจจัย

ขออนุโมทนากับทุกๆ คนนะ ที่ได้เป็นผู้ที่ประเสริฐที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และได้เข้าสู่ภาคประพฤติภาคปฏิบัติ อย่างนี้ถือว่าเป็นบุคคลผู้ที่โชคดีมากโชคดีพิเศษเลย เราต้องเข้าสู่ไฟท์เข้าสู่การประพฤติการปฏิบัติ ถ้าเราไม่แน่ เราก็ไม่ได้เป็นลูกหลานย่าโมนะ ตรามหาวิทยาลัยเป็นรูปอนุสาวรีย์ย่าโม มีปรัชญาของมหาวิทยาลัยคือ “จริยธรรม นำปัญญา” เพราะเอาธรรมนำชีวิตเอาความถูกต้องนำชีวิต ให้ทุกท่านทุกคนพากันเข้าใจอย่างนี้ ต้องมีความอาจหาญร่าเริง มีความสุขในการประพฤติในการปฏิบัติ วันหนึ่งคืนหนึ่งให้พวกเราพากันนอน 6 ชั่วโมงถึง 8 ชั่วโมง สมองเราถึงจะเอาไปสั่งการสั่งงานอย่างนี้ เราต้องให้เข้าใจอย่างนี้ เอาตัวตนเป็นที่ตั้งมันก็มีแต่ความฟุ้งซ่าน มันก็คอรัปชั่นความเป็นมนุษย์ คอรัปชั่นเวลานอน ตัวตนมันคอรัปชั่น ให้เราเข้าใจตัวตนคือทุจริต ให้เราพากันเข้าใจ ไม่เป็นไรนะ อดข้าวก็ไม่ตายหรอก อดนอนก็ไม่ตายหรอก ถ้าเรารู้จักสมมุติว่า เราไม่ต้องเป็นทุกข์ ในเรื่องหิวข้าว ไม่ต้องไปคิดมาก คิดมากมันก็ไม่ได้ทานหรอก เพราะพระวินัยบัญญัติหรือว่ากฎหมายบัญญัติ เขาจะโฟกัสให้เรายกเลิกความทุกข์ในเรื่องจิตเรื่องใจนะ ต้องเข้าใจเรื่องกฎหมายอย่างนี้ กฎหมายนั้นไม่ใช่มีไว้ให้เราจู้จี้จุกจิก เพื่อให้เรายกเลิกตัวตน เพื่อเราจะได้โฟกัสมาหาความดับทุกข์ เข้าถึงวิมุตติความหลุดพ้น ต้องเข้าใจอย่างนี้ ทำไมพระฉันมื้อเดียวถึงไม่หิว เรารู้แล้วว่าเราฉันเท่านี้ เพราะพระพุทธเจ้าท่านให้ฉันอย่างนี้ เราอยากฉันอีกมันก็ไม่ได้ฉัน เรามีความปลงใจอย่างนี้ มีความเข้าใจอย่างนี้ มันก็ไม่หิวนะ เพราะว่าทะเลมันไม่อิ่มด้วยน้ำ ไฟไม่อิ่มด้วยเชื้อ ต้องเข้าใจอย่างนี้ เราจะได้รู้จักว่าเกิดมาทำไม มีกฎหมายบ้านเมืองทำไม ตัวตนมันคือมึนตึ๊บ มันมืดตึ๊บเลย ตื่นขึ้นมาก็ทุกข์ ทุกข์ตั้งแต่ตื่นขึ้นจนนอนหลับ บางคนก็นอนไม่หลับอีกต่างหาก เพราะตัวตนมันเผาเราทั้งขึ้นทั้งร่องเลย เราต้องเห็นความสำคัญในการประพฤติในการปฏิบัติ เราจะได้ไม่หลงงมงายในนิติบุคคลตัวตน ที่เป็นไสยศาสตร์เป็นอวิชชาเป็นความหลง ต้องยกเลิกตัวยกเลิกตนอย่างนี้ ชีวิตของเราก็สงบเย็นเป็นแอร์คอนดิชั่น มีความสงบอบอุ่นมันก็ไม่ฟุ้งซ่าน ให้ทุกคนพากันเข้าใจแล้วปฏิบัติได้ทุกหนทุกแห่ง เพื่อมีชีวิตที่สงบเย็นและเป็นประโยชน์

แจกปัญญา แจกศาสนา แจกธรรมวินัย แจกสิ่งที่ถูกต้อง
เพื่อเดินตามรอยพระพุทธเจ้าร้อยเปอร์เซ็นต์

ธรรมะสบายสบาย | Dhamma Sabaai Sabaai
โดยทุกท่านสามารถติดตามเพิ่มเติมได้ที่
 https://linktr.ee/watsubthawee

Share wisdom, spread Buddhism and its discipline.
Advocate righteousness to follow Lord of Buddha's footsteps 100%

ธรรมะสบายสบาย | Dhamma Sabaai Sabaai
You can receive new Dharma updates.
 https://linktr.ee/watsubthawee