พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 12 มิถุนายน 2568

ใครที่อยู่วัดป่าสุคะโตหลายวัน ถ้านานเป็นอาทิตย์หรือเป็นเดือน ก็มีโอกาสที่จะได้เจอแขกที่ไม่ได้รับเชิญมายุ่มย่ามในกุฏิที่พัก แขกที่ว่าไม่ใช่มนุษย์ เป็นอมนุษย์ แต่อย่าได้เข้าใจว่าหมายถึงผีสางเทวดา อันนั้นไม่ใช่

แขกที่ไม่ได้เชิญที่มักจะยุ่มย่ามในกุฏิมีหลายชนิด งูบ้าง ตุ๊กแกบ้าง แต่ว่าที่สร้างความปวดเศียรเวียนเกล้าให้มากที่สุดเห็นจะเป็นหนู

หนูเป็นแขกที่ไม่ได้รับเชิญที่ไปโผล่ตามกุฏิที่พักอยู่บ่อย ๆ ไม่ใช่ทุกวัน แต่ว่ามีโอกาสที่จะได้เจอ ใครซ่อนหรือเก็บอาหารหรือของที่กินได้ไว้ในกุฏิ ไม่ว่าจะซ่อนไว้อย่างไร เก็บไว้อย่างไร หนูก็หาเจอ บางทีอาจจะไม่ใช่เป็นอาหารสำหรับเรา แต่สำหรับเขาเป็นอาหารได้ ซ่อนไว้ที่ไหน เก็บไว้ตรงไหน หนูก็หาเจอ เพราะอะไร เพราะว่าหนูมีความสามารถในการดมกลิ่นสูงมาก

เซลล์รับกลิ่นของหนูมีมากกว่าคนเยอะ แถมมันยังมีฟันที่คม และไม่ใช่เฉพาะที่สุคะโต ที่ไหน ๆ แม้กระทั่งในเมือง ผู้คนก็เดือดร้อนเพราะหนูเยอะ ถ้าไม่ใช่ปลวก ไม่ใช่แมลง ก็หนูนี่แหละที่สร้างความเดือดร้อนให้

แต่ที่จริงหนูไม่ใช่ศัตรูของคนเราเท่านั้น แต่สามารถจะเป็นมิตรได้ด้วย เราอาจจะมองว่าหนูเป็นตัวแพร่เชื้อโรค แต่หนูสามารถจะช่วยในการป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อโรคได้

มีหนูชนิดหนึ่ง หนูแอฟริกันยักษ์ เป็นหนูที่ฉลาดและความสามารถในการดมกลิ่นสูงมาก เดี๋ยวนี้เขาเอามาใช้ในการช่วยคัดกรองว่าใครป่วยเป็นโรคที่ถึงตาย อย่างเช่น วัณโรค

ในแอฟริกา อย่างในแทนซาเนีย เอธิโอเปีย คนตายเพราะวัณโรคปีหนึ่ง 50,000 คน อันนี้ไม่นับคนที่ป่วยเพราะโรคนี้ ซึ่งอาจจะมากเป็น 10 เท่า หรือ 500,000 หรือเป็นล้าน ที่ผ่านมาใช้คน องค์กรที่เกี่ยวกับสาธารณสุขใช้งบประมาณสูงมากในการรับมือกับโรคนี้ เพียงแค่ว่าตรวจจับได้ว่าใครเป็นโรคนี้ก็ใช้เวลานาน

แต่เดี๋ยวนี้เขามีวิธีที่เรียกว่าลัดสั้นคือ ใช้หนูแอฟริกันยักษ์ เพราะว่าโรคพวกนี้ น้ำลายของคนที่ป่วยหรือคนที่ติดเชื้อมีกลิ่นที่ไม่เหมือนใคร และหนูถ้าฝึกไว้ดี ๆ มันแยกแยะได้ว่ากลิ่นที่มาจากน้ำลายของคนที่ติดเชื้อเป็นอย่างไร เขาเลยมีการฝึกหนูแอฟริกันยักษ์ให้รู้จักดมกลิ่นจากน้ำลายของคนที่มีเชื้อวัณโรค และหนูก็แม่นมาก

มีหนูตัวหนึ่งชื่อว่า แคโรไลนา เป็นหนูแอฟริกันยักษ์ แต่ว่าชื่อเป็นฝรั่ง แคโรไลนาเก่งมาก สามารถจะดมน้ำลายจากคนที่ไม่แน่ใจว่าติดเชื้อหรือเปล่า ดมกลิ่นก็รู้ว่าเจ้าของน้ำลายมีเชื้อวัณโรคอยู่หรือเปล่า

วัน ๆ หนึ่ง แคโรไลนาตรวจจับเชื้อในน้ำลายเป็นร้อย ตลอดชีวิตของแคโรไลนา 7 ปี สุ่มตรวจน้ำลายคนถึง 200,000 คน ปรากฏว่าตรวจจับคนที่ติดเชื้อวัณโรคถึง 3,000 ราย 3,000 รายถือว่าไม่น้อย เพราะว่าถ้าปล่อยให้ลอยนวล ไม่ทำอะไรเลย สามารถจะแพร่เชื้อไปได้อีก 10 เท่า หรือ 15 เท่า กลายเป็นว่าแคโรไลนาสามารถช่วยป้องกันโรควัณโรคไม่ให้แพร่ระบาดไปถึง 30,000 คน

เมื่อเร็ว ๆ นี้ เขามีการปลดเกษียณแคโรไลนา เพราะว่าทำงานหนักมา 7 ปี ตรวจทุกวัน วันละ 100 ตัวอย่าง รวมแล้วทั้งหมด 200,000 ตัวอย่าง สามารถที่จะระบุได้ว่ามีคนเป็นโรควัณโรคถึง 3,000 คน และมันทุ่นงบประมาณได้เยอะ เพราะว่าแคโรไลนาสามารถจะตรวจจับและระบุได้ว่าใครมีเชื้อวัณโรค ดมแค่ไม่กี่นาที

ถ้าหากว่าใช้เทคโนโลยีสมัยปัจจุบัน ใช้เวลานาน คือต้องเอาน้ำลายมาตรวจทางกล้องจุลทรรศน์ ใช้เวลา 4 วัน สิ้นเปลืองเงินทองมากมาย แต่แคโรไลนาใช้เวลาไม่นานก็บอกได้ว่าใครติดเชื้อวัณโรค และบางทีแม่นยำกว่าคนหรือว่าเทคโนโลยีเสียอีก

มีบางรายเอาน้ำลายไปตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ คนตรวจบอกว่ามีผลเป็นลบ ลบ คือว่า ไม่ได้เป็นวัณโรค ไม่มีเชื้อวัณโรค แต่แคโรไลนาบอกว่า ใช่ คราวนี้จะรู้ได้อย่างไรว่าใครผิดใครถูก เขาก็ติดตามคนที่ผลตรวจทางห้องแล็บบอกว่าเชื้อเป็นลบ เขาตรวจดู ติดตามผล 6 เดือน ปรากฏว่า คน ๆ นั้นแสดงอาการชัดว่าเป็นวัณโรค

แสดงว่า ผลการตรวจของแคโรไลนาแม่นยำกว่าผลการตรวจทางห้องแล็บ เขาเลยเชื่อใจว่าแคโรไลนาแม่นยำมาก

เพราะฉะนั้น นี่เป็นคุณูปการ และไม่ใช่แค่มีหนูตัวเดียว มีหนูหลายตัวที่เขาฝึกมาเพื่อให้ตรวจจับคนที่มีเชื้อวัณโรค เพราะฉะนั้นเลยช่วยป้องกันการติดเชื้อหรือความเจ็บป่วยได้เยอะ เพราะว่าเชื้อวัณโรค ถ้าหากว่ารู้ล่วงหน้าว่ามีเชื้อ และรักษา กินยาทันท่วงทีและต่อเนื่องก็หาย อันนี้เรียกว่าหนูมีคุณูปการมาก

สัตว์ที่เป็นอันตรายหรือว่าสร้างปัญหากับมนุษย์ เราสามารถฝึกให้ช่วยชีวิตมนุษย์ได้ และก่อนหน้านี้ เขาเคยเอาหนูแอฟริกันยักษ์ไปช่วยตรวจจับวัตถุระเบิดในเขมร

เอาหนูแอฟริกันมาตรวจหากับดักระเบิดในเขมร ซึ่งมีเยอะมาก มันไม่ระเบิด มันฝังไว้ในดิน ปรากฏว่ามีหนูหากับดักระเบิดเจอเป็นร้อย แต่คนละตัวกับแคโรไลนา เป็นหนูที่เขาฝึกมาเพื่อให้ตรวจจับวัตถุระเบิด พวกนี้มันฝังดินก็จริง แต่มันมีกลิ่นที่หนูรับรู้ได้ หนูเลยเป็นพระเอก หรือนางเอก ที่ช่วยป้องกันชีวิตของคนได้

อันนี้เป็นเรื่องที่นอกจากจะบอกเราว่า หนูมีคุณูปการเยอะแล้ว ยังชี้ให้เห็นว่า หนูเป็นสัตว์ที่ฝึกได้ สัตว์ที่เป็นอันตรายหรือสร้างปัญหาให้กับคน สามารถจะนำมาใช้เพื่อช่วยแก้ปัญหาของมนุษย์ได้

ที่จริงมีสัตว์อีกหลายชนิด กาที่สร้างปัญหาให้กับคน สร้างความปวดเศียรเวียนเกล้าให้กับคน เขาก็เอามาฝึก ให้มันช่วยเก็บกวาดขยะได้เหมือนกัน ไม่ได้กวาดหรอก แค่ไปจิกเอาขยะมาให้กับคน ขยะตามสวนสาธารณะเดี๋ยวนี้สะอาดสะอ้านหลายแห่งเพราะว่ากา

เพราะฉะนั้น สัตว์เป็นสิ่งที่ฝึกได้ นับประสาอะไรกับใจของเรา ใจของเราก็สามารถจะฝึกได้ ทำได้ยิ่งกว่าสัตว์ด้วยซ้ำ อยู่ที่ว่าเราจะตั้งใจฝึกหรือเปล่า.