พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 19 กรกฎาคม 2568

ที่ประเทศอเมริกามีชายชราคนหนึ่งป่วยหนักจนต้องเข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาล ผ่านไป 3-4 วัน พยาบาลและเจ้าหน้าที่หลายคนที่มาดูแลคุณลุงคนนี้สังเกตุเห็นว่า ไม่มีใครมาเยี่ยมเลย นอนอยู่คนเดียว

แต่ที่แปลกคือ ตอนสาย ๆ จะมีนกพิราบตัวหนึ่งบินมาเกาะอยู่บนตัวแก ตรงบริเวณขา ในขณะที่ชายชรานอนแบบไม่ค่อยรู้เนื้อรู้ตัวเท่าไหร่ และมาทุกวันเวลาประมาณสายๆ พยาบาลเห็นตอนที่ไปดูแลผู้ป่วยคนนี้ นกเองก็คุ้นคนไม่หนี

พยาบาลก็เลยถ่ายรูปแต่ก็สงสัยว่าทำไมนกตัวนี้มาเยี่ยมผู้ป่วยทุกวัน ไปถามคนในโรงพยาบาลด้วยกันก็ได้คำตอบคือ ตอนที่ชายชราคนนี้ยังไม่ป่วยนั้น ทุกเช้าแกจะมานั่งเล่นที่สวนใกล้ ๆโรงพยาบาล และแกก็เอาอาหารมาโปรยให้นกพิราบซึ่งอยู่กันหลายตัวที่สวนนั้น แล้วแกก็คงจะคุ้นกับนกพิราบตัวนี้

นกพิราบตัวนี้เชื่อง มันคุ้นกับแก ยอมให้แกสัมผัสตัว หรือตัวมันเองก็เข้ามาอยู่ใกล้ๆชายชราคนนี้ คงจะรู้สึกผูกพันกับชายชรา แล้ววันหนึ่งพอพบว่าชายชราไม่อยู่ ไม่มาที่สวน ไม่มาให้อาหารเหมือนเดิม มันก็เลยแปลกใจ คงเป็นห่วง แล้วก็เลยบินตามหาแก บังเอิญแกไม่ได้ปิดหน้าต่าง นกตัวนี้ก็เลยมาเจอชายชราคนนี้

มันมาเยี่ยมด้วยความห่วงใย ขณะที่ไม่มีคนมาเยี่ยม ไม่มีญาติมาเยี่ยม แต่มีนกมาเยี่ยม เป็นเรื่องที่น่าทึ่งมากแสดงว่า สัตว์นั้นอย่าว่าแต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น หมา แม้แต่นกเอง มันก็มีความรู้สึกผูกพัน เวลาคนที่รู้จักหรือผู้ที่มีบุญคุณหายหน้าหายตาไป มันก็ตาม

มันรู้ว่าคงจะมีอะไรที่ไม่ปกติเกิดขึ้น แล้วมันก็ฉลาดพอที่จะตามเจอ มันคงไปเกาะอยู่ตามหน้าต่างห้องพักของโรงพยาบาล บานแล้วบานเล่า ในที่สุดก็ไปเจอคุณลุงคนนี้ ก็เลยเข้าไปเป็นเพื่อน ไปเยี่ยม แสดงว่าแม้แต่นกก็มีความรู้สึกผูกพัน อาจจะรวมถึงความกตัญญูด้วย มีหัวจิตหัวใจ มีอารมณ์ความรู้สึก บางทีห่วงใยคนยิ่งกว่าญาติพี่น้องด้วยซ้ำ

มีนกอีกตัวหนึ่งเป็นนกแก้ว ที่อเมริกาเหมือนกันชื่อ ร็อคโค่ (Rocco) เจ้าของเลี้ยงไว้ในบ้าน แล้วมันก็เชื่องมาก รักเจ้าของมาก เวลาเจ้าของกลับมาจากทำงาน มันก็จะดีใจส่งเสียงร้อง แต่นอกจากความรักความผูกพันกับเจ้าของแล้ว มันยังมีความลับอีกอย่างหนึ่งที่เจ้าของไม่รู้

มันมีความฉลาดเกินกว่าที่เจ้าของคาดคิด เจ้าของมีเครื่องอเล็กซ่า อเล็กซ่าเป็นเครื่องที่ทำหน้าที่คล้าย ๆ โทรศัพท์แต่ไม่ต้องกดปุ่ม แค่ส่งเสียง มันก็ทำงานแล้ว อเล็กซ่าตัวนี้หน้าตาคล้าย ๆ ลำโพง เป็นรูปทรงกระบอก ปกติเขาจะวางไว้บนโต๊ะ เวลาจะใช้งานก็แค่พูด ส่วนใหญ่ก็จะเป็นการสั่งของ สั่งอาหาร แค่ส่งเสียงเท่านั้นเครื่องก็ทำงานแล้ว จะสั่งซื้อพิซซ่า จะสั่งซื้อขนมอะไร เครื่องอเล็กซ่าก็ทำงานเลย

เครื่องมันจำเสียงคนได้ แล้วก็สามารถติดต่อปลายทางตามความต้องการของเจ้าของหรือผู้ใช้ ช่วงที่เจ้าของไม่อยู่ ร็อคโค่มันทำยังไง มันอยากกินขนม อยากกินถั่ว ก็เลยสั่งอเล็กซ่าให้ไปสั่งถั่วให้ นกแก้วมีความสามารถในการเลียนเสียงได้ มันเลียนเสียงได้เหมือนเจ้าของเลย

อเล็กซ่าไม่รู้ นึกว่าเสียงร็อคโค่เป็นเสียงเจ้าของ พอร็อคโค่สั่ง มันก็ทำงานเลย ร็อกโคสั่งขนมจากร้านปลายทาง ก็คงจะรู้จักพิกัดของบ้านนี้แล้ว เพราะอเล็กซ่าทำงานแทนเจ้าของได้มากมาย ปลายทางรู้เลยว่าใครสั่งและบ้านอยู่ที่ไหน ก็เลยส่งผลไม้ ส่งอาหาร ส่งถั่วมาให้ที่บ้านให้ร็อคโค่

ความมาแตกตรงที่ว่า เจ้าของจู่ ๆ ได้พัสดุ ได้ของ ได้ผลไม้ ได้ถั่วที่ตัวเองไม่ได้สั่ง เอ๊ะ! ฉันไม่ได้สั่ง ของมาได้ยังไง เช็คไปเช็คมาปรากฏว่าเป็นฝีมือร็อคโค่ แสดงให้เห็นว่านกแก้วนั้นมีความฉลาดมาก มนุษย์เราใช้อเล็กซ่ายังไง มันก็ใช้เป็น มันฉลาดกว่าอาตมานะเพราะอาตมาใช้ไม่เป็น

อเล็กซ่าหน้าตาเป็นยังไงก็ไม่เคยเห็น แต่ร็อคโค่ใช้เป็น สามารถจะสั่งเครื่องอเล็กซ่าให้ทำงาน เพียงแต่ว่าพอของมาถึงบ้านแล้วมันไม่มีความสามารถที่จะแกะกล่อง ต้องรอให้เจ้าของมาแกะกล่องก่อน เจ้าของก็เลยได้รู้ความลับของร็อคโค่ นกแก้วนี่มันฉลาด

ขนาดนกแก้วยังฉลาดปานนี้นับประสาอะไรกับนกชนิดอื่น เช่น กา ซึ่งถือว่าฉลาดมาก ที่ประเทศญี่ปุ่นมีกาอยู่ฝูงหนึ่ง กาฝูงนี้รู้วิธีที่จะใช้ประโยชน์จากรถยนต์ คือเวลามันไปคาบหรือไปขโมยพวกถั่วเปลือกแข็งมาได้ บางทีมันไม่สามารถกะเทาะเปลือกออกได้เพราะเปลือกแข็งมาก

แต่มันรู้วิธีว่า ถ้ามันเกาะอยู่บนสายไฟฟ้า แล้วทิ้งถั่วลงมาเปลือกถั่วจะแตก ยิ่งสูงเท่าไหร่ถั่วก็มีโอกาสเปลือกแตกได้ง่าย แล้วมันก็กินเนื้อข้างใน แต่ว่าถั่วบางชนิดเปลือกแข็งมาก ทิ้งลงมาบนถนนแล้วเปลือกยังไม่แตก มันก็เรียนรู้ว่าต้องให้รถทับ

มันก็เลยไปตรงถนนที่รถเยอะ ๆ แล้วก็ทิ้งถั่วลงมาบนถนนให้รถทับ รถทับจนเปลือกถั่วแตก แล้วมันก็กินเนื้อข้างใน แต่มันมีปัญหาว่าถนนบางสายนี้รถผ่านไปผ่านมามันไม่สามารถจะลงไปกินเนื้อถั่วที่แตกได้ เพราะรถเยอะมาก เนื่องจากเป็นย่านเมืองที่คนพลุกพล่านในญี่ปุ่น มันแก้ปัญหานี้ยังไง

มันแก้ปัญหาด้วยการหย่อนถั่วเปลือกแข็งนี้ตรงทางม้าลาย หรือตรงสี่แยก เพราะมันรู้ว่าพอรถทับแล้วมันจะมีบางช่วงที่รถหยุด รถจะไม่วิ่ง มันก็จะบินลงมาหรือไม่ก็เดินตามทางม้าลาย แล้วก็มาคาบเอาเนื้อถั่วไปอย่างปลอดภัย มันฉลาด กาพวกนี้สามารถที่จะใช้ประโยชน์จากทางม้าลาย ใช้ประโยชน์จากรถยนต์ ใช้ประโยชน์จากจราจรที่พลุกพล่านในการทำมาหากินได้ อย่างนี้เรียกว่าสัตว์เองก็รู้จักใช้เทคโนโลยี หรือสามารถจะใช้เครื่องมือก็ได้

ตอนนี้เขาพบแล้วว่า สัตว์บางชนิดสามารถจะใช้เครื่องมือได้ แต่ก่อนเข้าใจว่ามนุษย์เป็นสัตว์ชนิดเดียวที่ใช้เครื่องมือเป็น แต่ว่าสัตว์ก็ทำเป็นเหมือนกัน โดยเฉพาะลิง แต่ลิงมีมือ ส่วนกาไม่มี มันก็ใช้เหตุปัจจัยเท่าที่มันพอจะหาได้จากมนุษย์

เรื่องนี้ก็เป็นเรื่องที่ทำให้เรารู้ว่า สัตว์เองก็มีความสามารถพิเศษมากมายหลายอย่าง ไม่ได้งี่เง่า หรือไร้ความรู้สึกอย่างที่เราเคยเข้าใจกัน.