พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 22 ตุลาคม 2568

ช่วงนี้ชาวพุทธจำนวนมากเตรียมจะเดินทางไปประเทศอินเดียเพื่อไปสักการะสังเวชนียสถาน รวมทั้งสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทางพุทธศาสนา นอกจากสถานที่ที่พระพุทธเจ้าประสูติ ตรัสรู้ แสดงปฐมเทศนา และปรินิพพานแล้ว มีสถานที่หนึ่งที่คนไทยชาวพุทธนิยมไป ขาดไม่ได้คือ ไปเขาคิชฌกูฏ เมืองราชคฤห์ ราชคฤห์เป็นที่ตั้งของ วัดเวฬุวัน วัดแห่งแรกในพุทธศาสนาและมีประวัติที่น่าสนใจเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าที่เชื่อมโยงกับเขาคิชฌกูฏมากมาย เวลาไปเยือนสถานที่ศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้ในอินเดีย เราชาวพุทธมักจะมีดอกไม้ หรือถ้าไม่มีก็มีธูปเทียน ที่แน่นอน และอาจจะมีทองคำเปลว มีน้ำหอม น้ำอบ เพื่อไปสักการะบูชาสถานที่เหล่านี้

สิ่งที่อยากจะแนะนำอย่างหนึ่ง ใครที่จะไป ควรจะพกไปด้วยคืออะไร คือ ถุงดำ เอาไปทำไม เอาไปเก็บขยะ สถานที่ศักดิ์สิทธิ์หลายแห่ง โดยเฉพาะเขาคิชฌกูฏ ไม่น่าเชื่อเลยว่า นอกจากมีร่องรอยของการบูชาด้วยธูปเทียนแล้ว ยังมีขยะทิ้งเกลื่อน แม้กระทั่งตรงมูลคันธกุฏีของพระพุทธเจ้า ตอนที่อาตมาไปเมื่อหลายปีก่อน มีห่อ มีกระดาษ หรือว่าพลาสติกที่ห่อธูปเทียนวางทิ้งเอาไว้บริเวณนั้นไม่น้อยเลย และยิ่งข้างทางที่เป็นทางขึ้นเขาคิชฌกูฏ จะมีขยะพวกพลาสติกและขวดน้ำเปล่าเยอะแยะ ไม่เว้นแม้กระทั่งบริเวณหรือในถ้ำพระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ

ขยะเหล่านี้มาจากไหน จริงอยู่มีชาวอินเดียจำนวนมากขึ้นก็ไป แต่อาจจะไม่ได้ไปสักการะ เขาไปเที่ยว แต่เชื่อว่าขยะเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นฝีมือชาวพุทธ และชาวพุทธไทยด้วย เพราะว่าห่อธูปห่อเทียนไม่ได้เป็นผลงานของใครอื่น เป็นผลงานของคนไทยที่เป็นชาวพุทธ ส่วนนักท่องเที่ยวอินเดีย นักท่องเที่ยวฮินดูเขาไม่ไปกราบสักการะ มีแต่นักท่องเที่ยวไทย ก็แปลก เราไปทำบุญสักการะบูชาสถานที่ แต่เรากลับทำให้สถานที่ที่เรานับถือสกปรก การทำบุญของชาวพุทธเราต้องผิดเพี้ยนแน่นอน เพราะว่าเอาธูปเอาเทียนไปกราบไปปัก แต่ว่าทิ้งห่อธูปห่อเทียนเอาไว้ รวมทั้งขวดน้ำดื่ม และอะไรอีกหลายอย่าง

ที่จริงการทำบุญ ถ้าเราเข้าใจการทำบุญที่ถูกต้อง เราต้องใส่ใจในการดูแลสถานที่ที่เราเคารพนับถือสักการะให้สะอาดด้วย  ไม่ใช่อยากจะทิ้งอะไรก็ทิ้ง และนี่คือสิ่งที่ชาวพุทธเราสามารถจะทำได้ เป็นการทำบุญอย่างหนึ่ง สมัยที่อาตมาไปสักการะบูชาที่เขาคิชฌกูฏ ขนขยะคนเดียวไม่พอ ต้องช่วยกัน โชคดีมีถุงอะไรติดไม้ติดมือไปก็ไปเก็บขยะมา ได้มาหลายถุง และไม่หมดด้วย ทั้ง ๆ ที่คนที่ไป 2 คันรถทัวร์ 60-70 คน ทีแรกเขาไม่ได้สนใจ แต่พออาตมาไปเก็บขยะเหล่านี้ก็มีชาวพุทธที่ร่วมคณะมาร่วมเก็บด้วย และได้มาเยอะ ตอนหลังเลยต้องเตรียมถุงดำสำหรับเวลาไปสถานที่ต่าง ๆ ด้วย อันนี้เป็นการบำเพ็ญบุญอย่างหนึ่ง เป็นจิตอาสา แต่จะดีถ้าเกิดว่าเราไม่ไปทิ้งขยะในบริเวณเหล่านั้น

ทำบุญทั้งที อย่าคิดแต่เรื่องการทำบุญด้วยดอกไม้ธูปเทียน อย่างน้อยการทำให้สถานที่นั้นสะอาด หรือถ้าไม่สะอาดก็ไปช่วยเก็บ

และไม่ใช่ที่เดียว หลายที่ แม้กระทั่งในประเทศลังกา เคยไปสักการะพระพุทธบาทที่เรียกว่า ศรีปาทะ ที่ศรีลังกา ต้องขึ้นเขาประมาณ 2 กิโล ความสูง 2,000 เมตร สองข้างทางขยะทั้งนั้น ทั้งที่เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของชาวพุทธ และที่จริงของชาวคริสต์ และชาวมุสลิมด้วย ชาวพุทธส่วนใหญ่ไปที่นั่น เราไปบำเพ็ญความเพียรทั้งที ก็ไปช่วยบำเพ็ญไวยาวัจมัย ไวยาวัจมัย คือ การทำกิจเพื่อส่วนรวม นี่เป็นการทำบุญที่คนไทยมักจะมองข้าม แม้จะนับถือพุทธศาสนา เพราะฉะนั้น เลยอยากจะแนะนำชาวพุทธที่จะไปสักการะบูชาสังเวชนียสถาน และสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ อย่าเอาแต่ธูปเทียน ทองคำเปลว และเครื่องหอมไปด้วย เอาถุงดำไปด้วย และบอก ๆ ต่อ ๆ กัน

ที่จริงเวลาไปทำบุญตามวัดต่าง ๆ เช่น ทอดกฐิน ตอนนี้หลายวัดมีปัญหามาก คนมากันเป็นร้อยเป็นพัน สิ่งที่เกิดขึ้นคือขยะ กลายเป็นภาระของวัด การทำบุญของชาวพุทธเรา เราไม่ค่อยตระหนักว่า มาทั้งทีก็อย่าไปสร้างขยะ หรือถ้าให้ดีก็ช่วยกันเก็บขยะด้วย อย่างน้อยก็ทิ้งขยะให้เป็นที่ มีบางวัดในกรุงเทพฯ เขาทำดีมาก วัดทอง เป็นการทอดกฐินที่ขยะเป็นศูนย์ เพราะว่าเขาจัดการดีมาก ทั้งภาชนะที่ใช้ในการต้อนรับในโรงทาน รวมทั้งอบรมจิตอาสามาช่วยกัน จิตอาสาที่ทำความสะอาดเก็บขยะหรือแยกขยะถือว่าเป็นการทำบุญที่มีอานิสงส์มาก และเข้ากับยุคสมัยด้วย เพราะสมัยนี้การทำบุญอะไรก็ตามต้องคำนึงเรื่องนี้ด้วยว่า

...ไม่ใช่ว่าทำบุญสบายใจ จิตใจผ่องแผ้ว แต่ว่าสถานที่สกปรก อันนั้นไม่ถูกต้องแล้ว ต้องใส่ใจทั้งภายในใจ และภายนอกด้วย.