พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 30 ตุลาคม 2568

อีก 2 วันก็ขึ้นเดือนใหม่แล้ว ตอนนี้กำลังมีการรณรงค์ให้เดือนหน้าเป็นเดือนแห่งการฟัง เรียกเต็ม ๆ ว่า เดือนการฟังแห่งชาติ คือรณรงค์อยากจะให้คนไทยทั้งประเทศให้ความสำคัญกับการฟังให้มากขึ้น อันนี้เชื่อมโยงกับปัญหาที่กำลังเกิดขึ้นกับคนไทยทั้งประเทศคือ มีความเหงามากขึ้น

83 เปอร์เซ็นต์ของคนไทยทุกเพศทุกวัยมีความเหงา เหงามาก ๆ 18 เปอร์เซ็นต์ เหงาปานกลาง 65 เปอร์เซ็นต์ เรียกว่าตัวเลขสูงมาก และคนที่มีแนวโน้มว่าจะเหงามาก ๆ คือคนที่อยู่บ้านคนเดียว หรือว่าคนที่สุขภาพไม่ดี เพราะว่าพอสุขภาพไม่ดีก็อยู่ติดบ้าน บางทีอยู่ติดเตียง และไม่ค่อยได้มีใครอยู่ด้วยเลยเหงา

และเขาพบว่า อาชีพที่เหงามากที่สุดคือ พนักงานออฟฟิศ ทั้งหญิงและชาย ไม่ใช่คนแก่ แต่ว่าเป็นคนหนุ่มสาวนี่แหละ เป็นพนักงานออฟฟิศเหงามาก เพราะว่า หนึ่ง อยู่คนเดียว สอง ไม่มีเพื่อน หมายถึงเพื่อนที่จะคุ้นเคยใกล้ชิดสนิทสนมชนิดที่มีคนรับฟังปัญหา

ความเหงาสัมพันธ์กับเรื่องความสัมพันธ์ เพราะว่าถึงแม้จะมีเพื่อนเยอะ แต่ว่าไม่มีใครที่จะคุ้นเคยสนิทสนม หรือมีเวลาที่จะฟัง แม้จะอยู่กันหลายคน เช่น พนักงานออฟฟิศอยู่กันหลายคน แต่ลึก ๆ ก็เหงา

และที่น่าตกใจอย่างหนึ่งคือ เขาพบว่า คนไทย 1 ใน 5 บอกว่า การปรึกษาหารือกับ AI หรือปัญญาประดิษฐ์ดีกว่าปรึกษาหรือพูดคุยกับพ่อแม่ญาติมิตร อันนี้น่าตกใจ เพราะว่าเดี๋ยวนี้เรากลับมองว่าโปรแกรมคอมพิวเตอร์เป็นที่พึ่งพาได้ดีกว่า

เพราะอะไร เพราะว่า AI พวกแชทบอทพวกนี้เขาฟังโดยไม่ปฏิเสธ ฟังโดยไม่ตัดสิน และแถมให้กำลังใจด้วย

ในขณะที่พอไปเล่าให้ใครฟัง เป็นพ่อแม่ คู่ครอง มิตรสหาย อาจจะถูกต่อว่า หรือว่าอาจจะถูกสมน้ำหน้า หรือที่สำคัญคือ ไม่สนใจฟัง เพราะเดี๋ยวนี้มีคำพูดในหมู่คนรุ่นใหม่ว่า โนสนโนแคร์ หมายความว่า ฉันไม่สน ฉันไม่แคร์ใคร และคนอื่นก็ไม่สนไม่แคร์ฉันด้วยเหมือนกัน

เพราะฉะนั้น เลยมีองค์กรหลายแห่งที่เขาตระหนักถึงปัญหานี้ เพราะเขารู้ว่า ความเหงาถ้าเกิดขึ้นมาก ๆ ทำให้เป็นโรคซึมเศร้า ทำให้เกิดความวิตกกังวลสูง ทำให้เกิดความเครียด และมีปัญหาสุขภาพกายตามมา เขาเลยจัดรณรงค์เดือนการฟังแห่งชาติ ทำมาเป็นปีที่ 2 แล้ว

และปีนี้เขาจะเน้นเรื่อง หนึ่ง พัฒนาทักษะการฟัง และจะมีตัวช่วย มีเครื่องมือหลายอย่าง รวมทั้งเว็บไซต์ที่ช่วยให้คนได้มาประเมินว่าตัวเองมีทักษะการฟังมากน้อยแค่ไหน และถ้าอยากจะพัฒนาทักษะการฟังจะทำอย่างไรบ้าง เพราะว่าการฟังไม่ใช่ว่าจะทำได้เลย ต้องฟังด้วยความใส่ใจ ฟังโดยไม่ตัดสิน ซึ่งตรงนี้เป็นสิ่งที่ขาด

พ่อแม่ไม่ค่อยฟังลูกหรอก ครูก็ไม่ค่อยฟังนักเรียน บางทีลูกพูด อ้าปากไม่กี่ประโยค พูดไปไม่กี่ประโยค หรือแค่อ้าปาก พ่อแม่ก็ตัดบทแล้ว และสอน ครูก็เหมือนกัน อันนั้นไม่ใช่เป็นทักษะการฟังที่ดี

ทักษะการฟังที่ดี ถ้ามีแล้วมันช่วยคนที่มาเล่ามาระบายให้เราฟังได้เยอะ และช่วยตัวเราเองได้เหมือนกัน อันนี้คือสิ่งที่เขาจะทำในเดือนหน้า

สอง นอกจากพัฒนาหรือเสริมสร้างทักษะการฟังแล้ว จะสนับสนุนให้มีพื้นที่การฟังตามองค์กร หรือหน่วยงานต่าง ๆ

เขาติดต่อหน่วยราชการ NGO บริษัทห้างร้าน มหาวิทยาลัย โรงเรียน ให้จัดพื้นที่ให้คนในองค์กรได้มาเล่า และมีคนช่วยรับฟัง และยังมีการจัด Workshop เพื่อพัฒนาทักษะการฟังด้วย

ซึ่งการทำนี้เป็นการต่อยอดจากปีที่แล้ว เขาทำกันกว้างขวางหลายแห่งทั่วทุกภาค ปีที่แล้วมีการจัดคอร์ส จัดอบรมเกือบร้อยครั้ง และมีจิตอาสามาร่วมเป็นจิตอาสารับฟังไม่น้อย ปีนี้เขาจะทำอีก

เขาชูคำขวัญว่า ทุกปัญหาดีขึ้นได้ด้วยการฟัง ก็น่าสนใจ อาจจะไม่ถึงขั้นว่า ทุกปัญหาแก้ได้ด้วยการฟัง แต่ว่าจะดีขึ้น ไม่ว่าปัญหาของลูก ปัญหาของพ่อแม่ ปัญหาของสามีภรรยา อาจจะแก้ไม่ได้ทันทีด้วยการฟัง แต่จะดีขึ้นเพราะว่าทำให้เกิดความเข้าใจกันระหว่างพ่อกับแม่ ระหว่างพ่อแม่กับลูก ระหว่างสามีกับภรรยา ระหว่างเจ้านายกับลูกน้อง ระหว่างเพื่อนร่วมงานด้วยกัน

เพราะเดี๋ยวนี้มีปัญหามากในเรื่องความสัมพันธ์ พอมีปัญหามาก ๆ เลยไม่คบไม่ค้า ไม่พูดคุย มีปัญหาก็ปรึกษา AI ถาม AI แต่บางที AI ก็พาเข้ารกเข้าพง อย่างที่มีข่าวว่าในเมืองนอก AI แนะนำให้คนที่มาปรึกษาฆ่าตัวตาย เพราะว่าจะได้ไปเจอกันในปรโลก

คนที่ใช้ AI บางทีก็ผูกพันกับ AI ตั้งชื่อว่า โรสบ้าง สตีเฟนบ้าง บอยบ้าง และรู้สึกเหมือนมีชีวิตจริง ๆ พอสนิทสนมมาก ถามว่าจะเจอกันได้ที่ไหน อยากไปเจอกัน AI ก็แนะนำให้ฆ่าตัวตาย จะได้ไปเจอกันในปรโลก ขนาดนั้นก็มี และคนก็เชื่อ เพราะว่ามีความใกล้ชิดสนิทสนม และมีภาพลวงว่ามีคนคนนี้อยู่จริง ๆ ในปรโลก หรือว่าในภพอีกภพหนึ่ง

หวังว่าจะไม่เป็นอย่างนั้น ถ้าเกิดว่าเขามีคนรอบข้างที่คิดจะรับฟังเขา และให้กำลังใจเขาโดยที่ไม่แนะนำอะไรมากมาย แค่ฟังก็ช่วยได้เยอะแล้ว

เพราะฉะนั้น ที่เขาบอกว่า ทุกปัญหาดีขึ้นได้ด้วยการฟัง อันนี้ก็จริง ลองพิจารณาดู และนำไปใช้ ใครที่สนใจก็ติดตามเว็บไซต์ของ สสส หรือว่าธนาคารจิตอาสา และอีกหลายหน่วยงาน เขาจะเริ่มเปิดให้บริการเดือนหน้า ก็อีก 2 วัน เป็น เดือนการฟังแห่งชาติ.