พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 6 มีนาคม 2567

มีสารอาหารชนิดหนึ่งที่คนทุกชาติทุกภาษาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันนี้ติดใจหรือถึงขั้นหลงใหลเลย นั่นก็คือ น้ำตาล มนุษย์เรานี้มีสัญชาตญาณตั้งแต่เกิดเลยก็ว่าได้คือ ชอบของหวานเพราะมันมีน้ำตาล ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่าน้ำตาลเป็นสารที่ให้พลังงานที่จำเป็นกับร่างกาย มนุษย์เราก็เลยมีสัญชาตญาณตั้งแต่เล็กแรกเกิดเลย อะไรที่หวาน ก็จะชอบมากเพื่อจะได้หาน้ำตาลมาเติมพลังงานให้กับร่างกาย

แต่ว่าน้ำตาลไม่ได้แค่มีประโยชน์กับร่างกาย มันมีผลต่อจิตใจด้วย อย่างเวลาเราเครียดหรือเวลาเรารู้สึกห่อเหี่ยวรู้สึกท้อ ถ้าได้กินน้ำตาลหรือกินของหวาน เราจะรู้สึกเลยว่ามันสุขสดชื่นขึ้น ความห่อเหี่ยวลดลง พูดง่าย ๆ คือมีอารมณ์ดี และน้ำตาลสมัยนี้มันละเอียดมาก เพราะฉะนั้นมันก็สามารถจะส่งผลต่อจิตใจของเราได้อย่างรวดเร็ว ทำให้อารมณ์ดีได้เร็วเลยแต่ว่าข้อเสียก็คือว่า อะไรก็ตามที่ขึ้นเร็ว มันก็ลงเร็ว น้ำตาลในเลือดของเรานี้มันจะจางหายไปอย่างรวดเร็ว อารมณ์ดีก็ประมาณสัก 20 นาที หลังจากนั้นก็กลับมาเหมือนเดิม คือห่อเหี่ยวหรือว่ารู้สึกเครียด

ทำอย่างไรจะให้อารมณ์ดีกลับไปเหมือนเดิม ก็ต้องกินน้ำตาลเข้าไปอีก เพราะฉะนั้นหลายคนที่ใช้ของหวานเพื่อคลายความเครียดจะพบว่าขาดน้ำตาลไม่ได้ ขาดของหวานไม่ได้ เครียดเมื่อไหร่ก็กิน กินเสร็จอารมณ์ดีสักพักเดี๋ยวก็ห่อเหี่ยวใหม่ ก็ต้องกินของหวานเข้าไปอีก พฤติกรรมคล้าย ๆ กับเสพติด แพทย์จำนวนมากก็เลยจัดว่า น้ำตาลเป็นสารเสพติดชนิดหนึ่ง ขนาดนั้นเลยคือขาดไม่ได้ เพราะว่ามันช่วยทำให้อารมณ์ดี แต่ก็อารมณ์ดีประเดี๋ยวประด๋าวไม่ถึง 20 นาที พอน้ำตาลหายไปจากกระแสเลือดก็ต้องเติมเข้าไปใหม่ ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่าน้ำตาลมีผลต่อสารชนิดหนึ่งคือสารสื่อประสาทชื่อว่าโดปามีน เป็นสารแห่งความสุข พอน้ำตาลเข้าสู่กระแสเลือด ก็จะทำให้โดปามีนนี้หลั่งออกมา แต่ว่ามันก็หลั่งมาไม่นาน พอน้ำตาลจางหายไปจากกระแสเลือด โดปามีนก็หมด แล้วก็กลับมาเครียดเหมือนเดิม กลับมาเบื่อ กลับมาท้อ กลับมาเซ็ง ก็ต้องโด๊บเข้าไปอีก อันนั้นก็เป็นผลที่เรารับรู้ได้ใช้เวลาไม่นาน

แล้วมันยังมีผลกระทบอีกชนิดหนึ่งที่ส่ง ผลกว่าจะรู้ก็ใช้เวลานาน และก็เป็นผลที่น่ากลัวมาก เขาบอกว่าการกินน้ำตาลมาก ๆ นาน ๆ นี้มันมีผลต่อ โรคซึมเศร้า เขาพบว่าผู้ชาย 23% เลย หรือเกือบ 1 ใน 4 ที่กินของหวานมาก ๆ เป็นเวลา 5 ปีหรือมากกว่า 5 ปีขึ้นไปนี้จะมีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้า ไม่น้อยเลยเกือบ 1 ใน 4 ของคนที่กินน้ำตาลมาก ๆ เกิน 5 ปีมีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้า และโรคซึมเศร้านี้ก็รักษายาก เพิ่งมีการศึกษาพบว่า น้ำตาลที่เรากินเข้าไปจากอาหารหรือว่าจากเครื่องดื่มหรือจากการเติมน้ำตาลเยอะ ๆ นี้ มันมีผลต่อสารชนิดหนึ่งชื่อว่าสารนิวโรโทรฟิก สารนิวโรโทรฟิกนี้มีผลต่อสมอง เขาพบว่าถ้ากินน้ำตาลเยอะ ๆ จะทำให้สมองส่วนที่เรียกว่าฮิปโปแคมปัสนี้ฝ่อลง สมองส่วนนี้ทำหน้าที่เกี่ยวกับความจำและการเรียนรู้ การรับรู้ เขาก็พบว่าคนที่เป็นโรคซึมเศร้านั้น สมองส่วนนี้มันจะฝ่อชัดเจนกว่าคนปกติ และพบว่าการที่สมองตัวนี้มันฝ่อได้สัมพันธ์กับน้ำตาลที่เรากินเข้าไปเยอะ ๆ เวลานาน ๆ ไม่ใช่ประเดี๋ยวประด๋าว มันต้องหลายปี

อีกอย่างหนึ่งก็พบว่าน้ำตาลเป็นสารประเภทคาร์โบไฮเดรต ซึ่งเวลาแปรรูปเป็นพลังงานจะก่อให้ เกิดการอักเสบ อักเสบก็ไม่มาก แต่ถ้าเป็นนาน ๆ บ่อย ๆ ระยะเวลายาวนานก็ทำให้เจ็บป่วย แล้วก็ทำให้เป็นโรคซึมเศร้าได้ แต่ทีนี้การอักเสบที่เกิดขึ้นตามเส้นเลือดตามผนังหลอดเลือดนี้ก่อให้เกิดโรคหลายอย่าง รวมทั้งโรคหลอดเลือดสมอง หลอดเลือดหัวใจ แต่ว่าไม่ใช่แค่นั้น มันมีผลต่อการเกิดโรคซึมเศร้าด้วย เพราะว่าพบว่าคนที่เป็นโรคซึมเศร้านี้ ส่วนหนึ่งก็เกิดจากการที่มีภาวะอักเสบเกิดขึ้นบ่อย ๆ เป็นเวลานาน นี่ก็เป็นข้อมูลใหม่ที่ทำให้เราพบว่า

ความหวานที่ทำให้จิตใจเราอารมณ์ดีนี้ มันก็ตามมาด้วยผลเสียมากมาย อารมณ์ดีประเดี๋ยวประด๋าว แต่ว่าอารมณ์หดหู่ตามมาหลังจากที่เสพน้ำตาลมาก ๆ